Có thể có ai đó sẽ phản bác ý kiến này của tôi bằng cách trích dẫn
câu tục ngữ quen thuộc: “Người nào gây dựng sự nghiệp nhờ dân chúng
thì giống như xây lâu đài trên cát”. Tôi xin được nói rằng câu tục ngữ này
chỉ đúng trong trường hợp một quân vương xây dựng nền móng của mình
dựa vào dân chúng nhưng lại nghĩ rằng dân chúng sẽ buông tha ông ta khi
ông ta chịu để kẻ thù hoặc bọn quan lại lấn át (khi ấy ông ta sẽ phải thất
vọng, như anh em nhà Gracchus thành Rome41 hay Giorgio Scali42 thành
Florence).
[41 Anh em nhà Gracchus thành Rome: Tiberius Sempronius
Gracchus (chết năm 133 TCN), nhà cải cách và quan bảo dân nổi tiếng
người La Mã, và anh trai là Gaius Sempronius Gracchus (chết năm 121
TCN). Cả hai đã chết khi đấu tranh bênh vực cho tầng lớp dân nghèo thành
Rome.
42 Giorgio Scali : Một người Florence giàu có trở thành lãnh tụ
của phong trào bình dân sau cuộc nổi loạn Ciompi năm 1378. Scali bị chặt
đầu năm 1382 sau khi khởi xướng cuộc tấn công vào lâu đài của một vị
quan tòa Florence.]
Nhưng nếu vị quân vương đó là một người có tài lãnh đạo, giàu nghị
lực, không run sợ trước nguy nan, và có đầy đủ các phẩm chất cần thiết
khác, thì ông sẽ giữ vững được ý chí của dân chúng bằng lòng dũng cảm và
các thiết chế của mình. Một bậc quân vương như vậy sẽ không bao giờ phải
thất vọng vì người dân của mình. Ông sẽ thấy rằng ông đã gây dựng được
một nền móng vững vàng.
Các vương quốc loại này thường bị hiểm nguy khi chuyển từ hình
thức dân sự thuần túy sang hình thức chính quyền chuyên chế. Với chính
quyền chuyên chế, quân vương thường tự mình cai trị hoặc cai trị thông
qua tầng lớp quan lại.
Khi cai trị thông qua tầng lớp quan lại, vị thế của quân vương sẽ yếu
