QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 97

khiển trách. Tất cả đều là do bản tính nhân từ của ông.
Một nguyên lão nghị viên khi cố gắng bào chữa cho Scipio đã nói
rằng, có nhiều người biết cách tránh phạm tội hơn là sửa chữa những lỗi
lầm. Bản tính này lẽ ra đã có lúc hủy hoại danh tiếng và vinh quang của
Scipio nếu như ông vẫn tiếp tục cầm quân. Nhưng dưới sự kiểm soát của
nghị viện, khía cạnh đáng ngại này trong tính cách của ông, không những
được che giấu mà thậm chí còn được ca ngợi.
Để kết luận, tôi xin trở lại vấn đề nên làm cho dân yêu hay làm cho
dân sợ. Được yêu là lạc thú của con người, còn được dân sợ là lạc thú của
bậc quân vương. Quân vương khôn ngoan cần xây nền tảng của mình trên
những gì thuộc về ông chứ không phải trên những gì thuộc về người khác.
Ông chỉ phải tránh không bị thù ghét mà thôi.