Bằng chứng cho thấy độ phi lý càng cao thì độ hài hước cũng càng cao.
Hai khái niệm kết hợp trong mẩu quảng cáo càng không tưởng hoặc không
tương thích chừng nào thì người xem càng thích thú khi thưởng thức mẩu
quảng cáo.
Khôi hài gia (humorist) và khoa học gia
Kết hợp những ý tưởng không phù hợp là một phần của một quá trình sáng
tạo rộng hơn. Chẳng hạn, sự khôi hài có nhiều điểm tương đồng với tính
sáng tạo khoa học. Arthur Koestler đã từng nói sự khôi hài là ‘sự giao nhau
tạm thời của hai hệ quy chiếu vốn dĩ không tương thích nhau’. Tính sáng tạo
dùng trong việc viết nên những mẩu quảng cáo hài hước không khác mấy so
với tính sáng tạo trong những phát kiến khoa học. Cái thì hướng đến phản
ứng ‘ha ha…’, trong khi cái còn lại phấn đấu cho phản ứng ‘à ha…’. Điểm
khác biệt là phát kiến khoa học là sự kết hợp vĩnh viễn hai khái niệm mà
trước đó được cho là không tương thích. Sự khôi hài chỉ là sự kết hợp tạm
thời.
Tác giả hài kịch Herbie Baker, người viết kịch bản cho danh hài Danny
Kaye, có một cách nhìn rất thú vị về tính phi lý. Ông tin rằng các ý tưởng
phải đấu tranh với nhau để giành đường đi từ vô thức lên đến nhận thức. Thế
nhưng trong điều kiện bình thường, một phần những ý tưởng này không thể
kết hợp với nhau. Chính sự phi lý/không tương thích lẫn nhau đã ngăn không
cho những ý tưởng này ‘ngoi lên’ tới mức nhận thức. Những người làm sáng
tạo, cũng như khoa học gia, là những người có thể bằng một cách nào đó
tránh né chuyện này và bằng nhiều cách, đưa những ý tưởng không tương
thích nhau lên mức nhận thức, bất chấp xu hướng tự nhiên. Marty Feldman,
một danh hài vĩ đại khác trong lịch sử, cũng đã nói ý này, một cách rất súc
tích: ‘Giống như chứng thú dâm, hài kịch là một khái niệm trái tự nhiên’.
Những mẩu quảng cáo hài hước
Thử hỏi những thành viên trong gia đình bạn quảng cáo nào khiến họ phì
cười. Rất có thể họ sẽ trả lời xởi lởi là ‘ồ, nhiều lắm’ – rồi sau đó im bặt. Nếu
bạn kiên trì hỏi, cuối cùng họ cũng sẽ nạo vét trí nhớ được một mẩu quảng
cáo khiến họ cười. Có lẽ bạn sẽ để ý thấy họ gặp khó khăn thế nào khi cố
