- Trò Schlemilovitch – ông nói, - các ông Garbier, Val-Suzon và La
Rochepot đã gửi đơn kiện anh về tội đánh gây thương tích con của họ, Bênh
vực che chở ông thầy già của anh thì tốt nhưng từ chỗ đó đến chỗ hành
động như một kẻ thô bỉ thì lại không được!... Anh có biết trò Val-Suzon đã
phải vào nằm bệnh viện chưa? Còn hai trò Gerbier và La Rochepot thì đều
bị tổn thương các cơ quan thính giác và thị giác. Nhưng trước tiên anh phải
đem khăn gói rời khỏi trường này ngay từ chiều nay!
- Nếu mấy vị kia muốn đưa tôi ra tòa, - tôi nói với ông Hiệu trưởng, - tôi
sẽ giải thích đầy đủ một lần cho dứt điểm vấn đề. Người ta sẽ đưa chuyện
này rùm beng lên báo chí. Paris không phải Bordeaux, thầy đã biết. Trên
Paris người ta luôn bênh một thằng Do Thái tội nghiệp chứ không bênh
mấy tên Aryen thô bạo đâu. Tôi sẽ đóng xuất sắc vai một kẻ bị đàn áp. Phái
tả sẽ tổ chức những cuộc mít tinh và biểu tình, và xin thầy tin lời tôi nói, sẽ
được coi là một tấm lòng công bằng chính trực những ai ký tên xuống dưới
bản kiến nghị bênh vực Raphael Schlemilovitch. Tóm lại vụ om sòm này sẽ
có hại lớn cho con đường thăng quan tiến chức của thầy đấy. Thầy hãy cân
nhắc cho kỹ, thưa thầy Hiệu trưởng, thầy sẽ bị thua phái mạnh đấy. Tôi đã
quen với loại việc này. Thầy nên nhớ rằng Đại úy Dreyfus, và gần đây hơn
nữa, sự việc rùm beng do Jacob X. gây ra. Anh ta là một thanh niên Do
Thái đảo ngũ… Trên Paris người ta đang say mê bọn tôi. Khi nào họ cũng
cho chúng tôi là có lý. Nếu chúng tôi có lỗi thật, người ta cũng tha thứ.
Người ta lờ đi. Còn thầy muốn sao nữa? Các cơ cấu đạo đức đã biến mất
tăm từ cuộc chiến tranh vừa rồi, tôi xin nối là từ thời kỳ Trung Thế Kỷ ấy
chứ! Thầy hãy nhớ lại một tập quán đẹp ngày xưa của dân Pháp: năm nào
cũng vậy, gần lễ Phục Sinh, Công tước Toulouse long trọng tát vào mặt
người đứng đầu cộng đồng Do Thái, còn ông này thì van lạy: “Xin ngày
Công tước tát thêm cái nữa! Cái nữa! Hãy lấy chuôi kiếm Ngài đập vào mặt
con đi! Hãy bổ đôi con ra! Hãy moi ruột gan của con ra! Hãy giẫm đạp lên
xác con!” Cái thời ấy mới sung sướng làm sao! Cụ Tổ của tôi người Do
Thái ở Toulouse làm sao có thể tưởng tượng được rằng tôi, một con cháu
của cụ, dám bẻ gẫy xương sườn của một thằng họ Val-Suzon? Đấm sưng
mắt một thằng họ Gerbier và một thằng họ La Rochepot! Trả thù là một
