lần dặn dò tôi phải mang theo hóa đơn và liên hóa đơn thẻ tín dụng, bởi các
viên chức hải quan giờ đây thường kiểm tra ngẫu nhiên du khách để thấy
chứng cứ khách sạn không nhận tiền mặt, phương thức thanh toán được ưa
thích của dân trốn thuế.
Tỷ phú bất hảo và nhà nước ưa can thiệp
Các tỷ phú bất hảo là lớp kem phủ lên chóp của xã hội thối nát. Có thể
dò ra xã hội nào tham nhũng nhất bằng cách dùng các khảo sát thường niên
được tiến hành bởi Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI), vốn yêu cầu các du
khách thường xuyên đi lại hãy chấm điểm các nước từ zero (hoàn toàn sạch)
đến 100 (hoàn toàn nhũng nhiễu). Do tham nhũng thường nghiêm trọng nhất
ở các nước nghèo nhất và thường giảm khi các nước trở nên giàu có hơn,
cách tốt nhất để đánh giá mức độ tham nhũng ở một quốc gia là so sánh
nước đó với các nước có thu nhập trung bình tương tự. Một nghiên cứu năm
2012 của Renaissance Capital thấy rằng 15 quốc gia, gồm Ba Lan, Anh và
Singapore, ít tham nhũng hơn các nước đồng đẳng, với điểm số TI thấp hơn
từ 10 đến 20 điểm so với mức trung bình của nhóm cùng thu nhập. Sáu quốc
gia khác, gồm cả Chile và Rwanda, ít tham nhũng hơn nhiều so với các nước
đồng đẳng, với điểm số TI thấp hơn từ 20 đến 30 điểm so với mức trung
bình của các nước ở cùng mức thu nhập. Ở thái cực kia, 25 quốc gia, dẫn
đầu là Nga và Ả Rập Saudi, tham nhũng nhiều hơn bình thường so với nhóm
có cùng mức thu nhập, và không có gì ngạc nhiên, các nước này có xu
hướng bị chi phối bởi các ngành công nghiệp đặc lợi, nhất là dầu mỏ. Trong
25 nước được xếp vào dạng tham nhũng trên trung bình trong nhóm có cùng
thu nhập bình quân đầu người, 18 nước là quốc gia xuất khẩu dầu. Điều đó
không có nghĩa rằng tất cả trùm tư bản dầu mỏ là tỷ phú bất hảo, nhưng giúp
xác nhận rằng các quốc gia dầu mỏ thường là nơi trú ẩn của các tỷ phú tệ
hại.
Cũng có tương quan mật thiết giữa nạn tham nhũng cao độ và sự bất
bình đẳng cao độ, cả hai đều có thể giết chết tăng trưởng. Các tỷ phú bất hảo
thường tìm cách tích lũy của cải với tỷ trọng ngày càng nhiều so với tài sản
quốc gia, và họ lớn mạnh nhờ vào nạn tham nhũng gia tăng. Ned Davis
