lan rộng, và tiêu hủy năng lực công nghiệp, dẫn đến một sự suy sụp thậm chí
lâu hơn nữa. Thuật ngữ thông dụng để chỉ hiểm họa này là “hiện tượng trễ”,
vốn mô tả một giai đoạn mà sự tăng trưởng chậm hoặc âm dẫn đến một sự
tăng trưởng chậm hơn nữa thay vì sự phục hồi. Trong thời Hậu khủng hoảng
đầy trì trệ, người ta có nỗi sợ mới là một số nước giờ đây có thể kẹt trong
tình trạng này.
Bản chất phù du và chật vật của sự tăng trưởng mạnh mẽ giờ đây đã
được nhìn thấy rõ, và nó đặt ra một câu hỏi đơn giản. Làm thế nào, trong
một thế giới vô thường, ta có thể dự đoán những quốc gia có nhiều cơ may
sẽ tăng tiến hoặc suy vong? Đâu là những dấu hiệu quan trọng nhất cho thấy
vận mệnh của một quốc gia sắp chuyển biến, và làm thế nào nhìn ra những
dấu hiệu đó? Để giúp định hướng trong một thế giới thường tình – một môi
trường dễ gặp phải sự bùng nổ tăng trưởng, sa sút và phản kháng – cuốn
sách này vạch ra mười quy luật để nhận diện liệu một quốc gia đang tăng
trưởng, suy thoái hay chỉ đi luẩn quẩn. Các quy luật này hợp thành một hệ
thống để nhận diện sự chuyển biến và được áp dụng phù hợp nhất cho các
quốc gia mới nổi, một phần do thể chế kinh tế và chính trị ở các quốc gia
này chưa vững, khiến các nơi này dễ bị tổn thương trước biến động chính trị
và tài chính. Tuy nhiên, như tôi sẽ chỉ ra, nhiều quy luật cũng áp dụng thỏa
đáng cho thế giới phát triển.
Nhận diện mô thức: nguyên lý của các quy luật
Tất cả quy luật đều dựa trên một vài nguyên lý cơ bản. Nguyên lý đầu
tiên là lẽ vô thường. Ở đỉnh điểm của cuộc bùng nổ tăng trưởng vào thập
niên 2000, một loạt các lực toàn cầu – nguồn tiền dễ vay từ các ngân hàng
phương Tây, giá hàng nguyên liệu tăng mạnh và thương mại toàn cầu nhảy
vọt – làm tăng gấp đôi tỷ lệ tăng trưởng của các nền kinh tế mới nổi. Quy
mô của cuộc bùng nổ này là chưa từng thấy, đến 2007, số nước tăng trưởng
kinh tế cao hơn 5% đã đạt đến 100, tức 5 lần mức sau chiến tranh – nhưng
các nhà dự báo cho rằng biến cố kỳ dị này là một bước ngoặt. Ngoại suy từ
các xu hướng hiện thời, họ tính ra rằng nếu tất cả các nền kinh tế nóng vẫn
