tương đương 12% GDP – và ắt đã tạo ra những ví dụ đáng chê bai nhất của
việc chính phủ can thiệp bất thành.
Các nhà nghiên cứu của chính phủ Trung Quốc đã công bố một báo cáo
vào cuối 2014 kết luận rằng nước của họ đã gây ra 6,8 ngàn tỷ đô-la đầu tư
lãng phí kể từ khi bắt đầu chiến dịch kích cầu. Trong những năm gần đây,
các báo cáo cho biết, gần một nửa tiền đầu tư vào Trung Quốc đã bị lãng
phí, với nhiều phần tập trung vào các ngành công nghiệp trọng tâm của các
chiến dịch kích cầu, gồm cả ô-tô và thép. Trong chuyến đến Trung Quốc của
tôi, dân địa phương đã kể tới tấp với tôi về những câu chuyện đầu tư công
đáng ngờ. Chẳng hạn, chính phủ vừa xây xong một chiếc cầu 350 triệu đô-la
bắc qua biên giới của Trung Quốc, nhưng hôm khai trương, cây cầu đã dẫn
người ta vào một đoạn đường đất chạy đến đồng trống trong một khu thương
mại công nghiệp mới ở Bắc Triều Tiên.
Ngay cả John Maynard Keynes, cha đẻ uyên bác của các chiến dịch
kích cầu từ chính phủ, có lẽ cũng phải ngỡ ngàng với quy mô và thời lượng
của nhiều nỗ lực chi tiêu gần đây. Ông đã khuyên tập trung vào chi tiêu khẩn
cấp để giảm bớt hậu quả khốc liệt của suy thoái, chứ không phải nỗ lực vô
giới hạn nhằm tạo ra tăng trưởng liên tục. Đó lại chính là những gì nhiều
quốc gia mới nổi, bị lệch lạc bởi những năm bùng nổ tăng trưởng của thập
niên 2000, đã cố gắng đạt đến bằng cách chi tiêu lớn trong khi sự phục hồi
toàn cầu vẫn còn đang ì ạch sau 2008.
Đến 2014, một sự phân rẽ lạ thường chợt xuất hiện trong đối thoại toàn
cầu. Những tiếng nói hàng đầu ở các nước phát triển kêu gọi kích thích kinh
tế ở Đức và Mỹ, trong lúc đó các quan chức đáng chú ý trong thế giới mới
nổi lại thừa nhận rằng họ đã chi tiêu quá nhiều trong quá lâu. Vào tháng 5,
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã có bài phát biểu đề cập rằng “nếu
chúng ta dựa vào kích thích để phát triển từ chính sách của chính phủ, thì nó
không những không bền vững mà còn gây ra những rắc rối và rủi ro mới”.
Vào tháng 11, cựu Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ P. Chidambaram nói cụ
thể hơn, thừa nhận rằng khi tung ra chiến dịch kích cầu vào 2009 và thúc
đẩy nó quá lâu, chính phủ của ông đã “mất kiểm soát nền kinh tế”, dẫn đến
