trong những năm gần đây. Dân số của Peru thậm chí còn mất cân bằng hơn:
8 triệu cư dân của Lima đông hơn dân ở Arequipa, thành phố thứ hai, với tỷ
lệ 12 lần. Thực tế này giúp lý giải tại sao Peru vẫn đang chật vật dập tắt
những tàn lửa cuối cùng của Con đường Sáng, một cuộc nổi dậy của nông
thôn nổ ra đầu những năm 1990. Chile cũng hết sức chênh lệch: Santiago
đông dân gấp bảy lần so với thành phố thứ hai, Valparaiso, và nhiều doanh
nhân Chile đã kể với tôi trong một chuyến đi gần đây rằng họ ngày càng
thích đầu tư ở nước láng giềng Colombia, nơi sự tăng trưởng lan tỏa khắp cả
nước và ngấm vào các thành phố thứ hai.
Colombia là quốc gia duy nhất vùng Andes đang cho thấy dấu hiệu
tăng trưởng nội bộ cân bằng hơn. Dân số 9,8 triệu của Bogotá nhiều gấp
chưa đến ba lần so với Medellín, và cả Medellín và thành phố lớn thứ ba,
Cali, đều đang tăng trưởng với một tốc độ lành mạnh. Cuộc chuyển biến gần
đây của Medellín từ kinh đô án mạng của thế giới sang thành phố kiểu mẫu
là một trong những ví dụ ấn tượng cho thấy một quốc gia có thể thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế bằng cách khai phóng các tỉnh. Vào những năm 1990
Colombia quyết định huy động các thị trưởng vào cuộc chiến chống băng
nhóm ma túy, trao cho các quan chức địa phương nhiều quyền kiểm soát hơn
về ngân sách và lực lượng cảnh sát. Medellín bắt đầu thay đổi dưới thời của
Sergio Fajardo, một thị trưởng rậm lông ưa mặc quần jean, xuất thân là nhà
toán học, người đã có những biện pháp biến các khu ổ chuột hẻo lánh nhất
và có tệ nạn ma túy nghiêm trọng nhất của thành phố trở lại thành chốn
thương mại. Medellín đã triển khai một hệ thống giao thông bằng thuyền
đến các khu ổ chuột bám vào sườn đồi quanh thành phố, để cư dân khu ổ
chuột có thể tìm việc làm và lớp học ở trung tâm thành phố. Từ 1991 tỷ lệ
giết người hằng năm của thành phố đã giảm từ 380 trên 100.000 dân xuống
còn 30. Căn biệt thự nơi trùm ma túy địa phương Pablo Escobar bị cảnh sát
bắn chết giờ đây là điểm dừng trên một tuyến xe buýt du lịch nổi tiếng, và
Medellín luôn rộn ràng một niềm lạc quan trái ngược hẳn với vẻ thất vọng
và chủ nghĩa định mệnh của nhiều thành phố ở châu Mỹ Latin.
Một sự bùng nổ tăng trưởng khác ở thành phố thứ hai đang diễn ra ở
Việt Nam, phần lớn nhờ vào năng lực sản xuất của nơi này. Trong lịch sử,
