Các cuộc bội lạm bất động sản thường được bơm lên bằng vốn vay và,
kết quả là, thường kết thúc bằng một cuộc suy trầm kinh tế nghiêm trọng.
Một số phép mầu kinh tế nổi tiếng nhất đã kết thúc trong cảnh vỡ tung bong
bóng tài sản được bơm bằng nợ, gồm cả Nhật Bản vào 1989 và Đài Loan
vào đầu những năm 1990. Quy luật chung là cái gì đi lên sẽ phải đi xuống,
nhưng một báo cáo gần đây về 18 vụ suy thoái giá địa ốc tồi tệ nhất kể từ
1970 cho thấy tất cả đều chỉ diễn ra sau khi đầu tư xây dựng bất động sản
đạt mức bình quân khoảng 5% của GDP. Ở Mỹ, chẳng hạn, đầu tư bất động
sản đạt đỉnh ở mức khoảng 6% của GDP vào 2005, ba năm trước khi bùng
vỡ. Ở Tây Ban Nha, mức này đạt đỉnh 12% của GDP vào 2008, hai năm
trước khi bùng vỡ. Ở Trung Quốc, tỷ lệ lên đến đỉnh điểm vào khoảng 10%
hồi 2012, và giá cả ở nhiều thành phố đã suy yếu đi trong mấy năm qua.
Điều đó cho ta một ngưỡng phỏng chừng về thời điểm bội lạm đầu tư bất
động sản đạt đến giai đoạn cuồng – khi nó đạt khoảng 5% của GDP.
Bội lạm nguy hại: Lời nguyền về hàng nguyên liệu
Một loại bội lạm nữa ứng với “lời nguyền” quen thuộc về tài nguyên
thiên nhiên. Hầu hết các nước mới nổi nào đầu tư mạnh vào việc sản xuất
nguyên liệu thô đều không thể tăng trưởng nhanh chóng trong một thời gian
dài, dù dựa vào dầu như Nigeria, đậu nành như Brazil, hoặc vàng như Nam
Phi. Không một mục tiêu đầu tư nào luôn gây phấn khích cao độ và thất
vọng ê chề như vậy. Và vào những năm 2010, gần một phần ba tổng mức
đầu tư toàn cầu vẫn rót vào các ngành hàng nguyên liệu, một mức tương
đương với tỷ trọng một phần ba đã rót vào công nghệ trong cơn sốt dot-com
cuối những năm 1990. Từ 2005 đến 2014, chi phí đầu tư của các công ty dầu
mỏ và khai thác mỏ đã tăng 600%, và giờ đây các nguồn cung này đang tràn
ngập thị trường toàn cầu ngay cả khi nhu cầu ở Trung Quốc và các nước
khác tiếp tục chậm lại. Đến 2015, người ta đã thấy rõ cuộc bội lạm này sẽ
kết thúc trong nước mắt.
Để chứng minh cho mô hình thất sách của bội lạm đầu tư hàng nguyên
liệu, tôi xét sự tăng trưởng thu nhập thực tế bình quân của 18 quốc gia xuất
khẩu dầu lớn kể từ năm họ bắt đầu sản xuất dầu. Thu nhập của 12 trong 18
