khủng hoảng, đồng zloty của Ba Lan và koruna của Séc cho cảm giác khá rẻ.
Biến cố may mắn về thời điểm này đã giúp các nước này phục hồi, nhất là
khi họ đang cạnh tranh giành khách hàng xuất khẩu với phần còn lại của thế
giới mới nổi.
Đông Âu lúc ấy trông rất cạnh tranh – tức cho cảm giác rất rẻ – so với
không chỉ Tây Âu mà cả các đối thủ mới trong thế giới nổi như Nga, Brazil
và Thổ Nhĩ Kỳ. Từ 2008 đến 2013, giá trị đồng tiền ở hầu hết các quốc gia
lớn mới nổi ngoài châu Âu đều tăng khi điều chỉnh lạm phát so với đô-la, và
mức thâm hụt tài khoản vãng lai đều cũng tăng ở 13 trong 20 quốc gia mới
nổi hàng đầu. Hầu hết bảy trường hợp ngoại lệ đều là các nước châu Âu mới
nổi, gồm Ba Lan, Cộng hòa Séc và Hungary. Việc cắt giảm mạnh chi tiêu đã
làm giảm nhập khẩu, trong khi đồng tiền giá thấp và mức lương bị cắt giúp
đẩy mạnh xuất khẩu, gồm cả xuất khẩu hàng chế tạo. Ba Lan, với đồng zloty
suy giảm theo giá trị ấn định bởi thị trường và tiền lương trung bình vẫn
thấp hơn 75% so với ở Tây Âu, đã trở thành một nước xuất khẩu chủ yếu
mọi thứ từ dịch vụ cho xe ô-tô và nông sản. Các lực tác động này đã thúc
đẩy cán cân tài khoản vãng lai của Ba Lan đến chỗ thặng dư vào 2015, giúp
nền kinh tế này đạt được tỷ lệ tăng trưởng mạnh mẽ 3,5% trong năm đó.
Tuy nhiên, vì hình ảnh của Ba Lan đã bị lu mờ bởi sự gắn kết mật thiết
với khu vực Eurozone bất ổn, nước này vẫn tiếp tục thu hút tương đối ít sự
chú ý từ các nhà đầu tư toàn cầu. Nước này đã thu hút giới doanh nhân quản
trị quốc tế ít đến mức không một chuỗi khách sạn lớn nào trên toàn cầu cảm
thấy thỏa đáng để mở cơ ngơi ở Warsaw, thủ đô của một quốc gia với 40
triệu dân, đông gấp đôi nước đông dân kế tiếp tại Đông Âu. Ba Lan còn có
thêm sự hấp dẫn của lạm phát thấp, yếu tố giúp ổn định tỷ giá đồng tiền ở
mức thấp và cạnh tranh. Sự kết hợp này – đồng tiền giá rẻ cộng với lạm phát
thấp – thậm chí còn mạnh và vững hơn để thu hút dòng tiền so với chỉ riêng
yếu tố đồng tiền giá rẻ.
Trong chuyến thăm Warsaw của tôi vào đầu những năm 2010, tôi thấy
các nhà hàng mới mở ở các nhà kho cũ bằng gạch và các địa điểm hoài cổ
xinh xắn khác quanh thủ đô, nhưng khách ở các nơi này chủ yếu là dân địa
