phương trẻ trung sành điệu và người nước ngoài đang quay trở lại. Chỉ vài
năm trước, quá nhiều người Ba Lan đã di cư tìm việc đến mức “thợ ống
nước Ba Lan” đã trở thành một chủ đề tranh luận của các đảng chống nhập
cư ở các nơi khác tại châu Âu. Giờ đây các thợ ống nước Ba Lan đang trở về
xứ sở, do bị cuốn hút bởi nền kinh tế vững mạnh và triển vọng việc làm lạc
quan hơn, mà tất cả được hậu thuẫn bởi đồng zloty có giá cạnh tranh. Người
Ba Lan đã tái khám phá Ba Lan. Người nước ngoài rồi sẽ theo chân, một lúc
nào đó.
Không thể phá giá để làm giàu
Nếu giới lãnh đạo chính trị thường rơi vào ảo tưởng rằng đồng tiền
mạnh là biểu tượng của sức mạnh quốc gia, các nhà kỹ trị nào hiểu rằng giá
rẻ có lúc là lợi thế lại dễ rơi vào sự ngộ nhận trái ngược: rằng họ có thể làm
cho nền kinh tế mạnh lên đơn giản bằng cách phá giá đồng tiền. Đây là một
hình thức khác của sự can thiệp từ nhà nước – can thiệp để chỉnh sửa giá
trên thị trường, để rồi thường bị chính thị trường trừng phạt.
Rất khó để một quốc gia phá giá hòng làm giàu nếu mọi quốc gia khác
cũng làm hệt như vậy. Sau cuộc khủng hoảng 2008, quá nhiều quốc gia đã
cố gắng cải thiện vị thế cạnh tranh của mình bằng cách phá giá đồng tiền
đến mức không nước nào giành được lợi thế gì lâu dài. Các ngân hàng trung
ương của Mỹ, Nhật, Anh và Eurozone đều thay phiên nhau theo đuổi chính
sách “nới lỏng định lượng” mà thực chất là đi đến in thêm tiền, phần nào
như một cách hạ giá đồng tiền, nhưng mỗi nơi tối đa chỉ đạt được lợi thế
ngắn ngủi về thị phần xuất khẩu so với các đối thủ khác.
Thị trường có thể trừng phạt những mưu toan chèo lái giá trị tiền tệ
theo nhiều cách. Điều quan trọng nhất là nếu một quốc gia đã vay mượn rất
nhiều bằng đô-la hay euro hoặc ngoại tệ nào khác, sau đó phá giá đồng nội
tệ của chính mình, chẳng hạn, 30%, thì họ sẽ đẩy các khoản thanh toán vốn
vay nước ngoài lên một biên độ tương đương. Một trong những câu hỏi rất
dai dẳng về nền kinh tế toàn cầu vào 2015 là tại sao quá nhiều nước mới nổi,
gồm cả Brazil, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, đã được lợi rất ít từ sự suy giảm giá trị
