Chương 9
Nụ hôn của nợ nần
Nợ đang tăng nhanh hơn hay chậm hơn so với nền kinh tế?
Ởđỉnh điểm của cuộc khủng hoảng tài chính châu Á vào cuối 1997, tôi
đã yêu cầu một cuộc gặp ở Hong Kong với một nhân vật đầy phấn khích tên
Robert Zielinski, một nhà phân tích ngân hàng trước đó đã nhìn thấy dấu
hiệu cuộc khủng hoảng đang đến. Đầu 1995, ông đã viết một bài báo ngắn
cảnh báo rằng nhiều cuộc khủng hoảng tài chính ở các nước mới nổi đã
được báo trước bởi năm năm liên tiếp có nợ nần gia tăng với tỷ lệ hơn 20%
một năm, và rằng Thái Lan đang rơi vào một cơn sốt tín dụng như vậy. Rất ít
người lắng nghe Zielinski lúc ấy – ngay cả nhiều đồng nghiệp của ông tại
Jardine Fleming, khi ấy là một trong những ngân hàng tham vọng nhất châu
Á, cũng phớt lờ ông.
Zielinski đã chẳng làm gì nhiều để lan truyền thông điệp của mình, bởi
tính cách thô kệch khác thường của ông. Vào tháng 10-1997, khi đồng baht
Thái sụp đổ, ông đã nhắc lại lời cảnh báo của mình dưới một hình thức dị
thường chưa từng thấy đối với một nhà phân tích ngân hàng. Thay vì khô
khan nhắc lại số liệu, ông đã đưa ra lời lưu ý dưới dạng một vở kịch ngắn
mang tên Nụ hôn của nợ nần, đúc kết trong ba trang giấy diễn biến căn bản
của một cơn sốt tín dụng. Lấy bối cảnh một quốc gia Đông Nam Á khuyết
danh, vở kịch mô tả mọi người hầu như đã mù quáng ra sao bởi đời sống
ngày càng sung túc và chi phí vay ngày càng thấp. Một chủ ngân hàng đã
khích một người nông dân mộc mạc tên Ah Hoi mở Công ty Trách nhiệm
hữu hạn Bất động sản Ah Hoi, hứa hẹn rằng “một công ty như của anh” chắc
chắn sẽ thành công. Một bà nội trợ đã thốt lên, “Hãy mua cho tôi cái gì cũng
được, với bốn triệu! Tôi không muốn mất cơ hội”. Vị Thủ tướng bảo Bộ
trưởng Tài chính đang quan ngại rằng chớ lo về ngân quỹ vì lúc nào họ cũng
