mầu” kinh tế hậu chiến, từ Ý và Nhật Bản vào những năm 1950 đến Mỹ
Latin và Đông Nam Á sau này, đều cất cánh trước tiên bởi các nền tảng
vững mạnh (như đầu tư mạnh và lạm phát thấp) nhưng lại được duy trì bởi
các khoản nợ tăng nhanh và kết thúc bằng bong bóng tài sản dựa trên nợ.
Mô thức này đã trở nên nổi tiếng và có thể là một lý do khiến giới điều tiết
ngân hàng của Trung Quốc trở nên quan ngại gần như ngay sau khi Bắc
Kinh bắt đầu bơm tín dụng vào nền kinh tế.
Nhiều khoản cho vay mới đã đi thẳng vào bất động sản, và khi tôi trở
lại Trung Quốc một lần nữa vào giữa 2010, có thể nhìn thấy ở khắp mọi nơi
các dấu hiệu quá đà về bất động sản. Bắc Kinh trông như thủ đô cần cẩu của
thế giới, mặc dù hoạt động xây dựng thường giảm nhịp độ sau khi thành phố
tổ chức một sự kiện lớn như Olympic. Trong khi đi xe từ Hàng Châu đến
Thượng Hải để dự hội chợ thế giới hằng năm, thật choáng khi nhìn thấy các
tòa cao ốc căn hộ mọc lên thành nhiều dãy theo chiều sâu, suốt dọc tuyến
đường gần 200 cây số. Các khoản tiền dễ vay đang chảy vào bất động sản
Trung Quốc đã kích thích việc bán ra khoảng hơn 74 triệu mét vuông bất
động sản năm đó, nhiều hơn tất cả các thị trường khác trên thế giới cộng lại.
Ở các thành phố lớn, giá tăng ở mức 20 đến 30% một năm, đẩy giá của một
căn hộ điển hình lên gấp hơn mười lần so với thu nhập trung bình hằng năm.
Do thiếu sự lựa chọn ở một nước mà thị trường chứng khoán vẫn còn kém
phát triển, vài người Trung Quốc giàu có đã mua đến ba, bốn mươi căn nhà
để đầu tư.
Ngân hàng thường đánh mất tầm nhìn tổng thể khi tín dụng tăng trưởng
nhanh hơn nền kinh tế và tiếp sức cho bong bóng bất động sản, và các ngân
hàng Trung Quốc cũng vậy. Bị mê hoặc bởi giá cả tăng cao, họ bắt đầu ít để
ý xem liệu người vay có đủ thu nhập để hoàn trả nợ vay so với quan tâm đến
giá trị của tài sản thế chấp – thường là bất động sản – mà người vay đưa ra
để đảm bảo cho khoản vay. Kiểu “thế chấp bằng tiền vay” này đạt mục đích,
miễn sao khách hàng thiếu thu nhập vẫn có thể vay nợ mới để trả nợ cũ –
dựa trên sự tăng giá của bất động sản hoặc tài sản khác mà họ đã thế chấp.
Đến 2013, một phần ba các khoản vay mới ở Trung Quốc là để thanh toán
các khoản vay cũ, một trò đu quay sẽ chững lại ngay khi giá nhà đất bắt đầu
