Đây là một hiện tượng phổ biến. Nếu bạn được yêu cầu dự đoán liệu
một con ngựa cụ thể nào đó sẽ thắng cuộc đua hay không hoặc một nhà
chính trị gia nào đó sẽ thắng cuộc bầu cử, thì khi biết càng nhiều chi tiết nội
bộ về một tình huống cụ thể nào đó – ví dụ như những đặc điểm thể lực của
một con ngựa cụ thể, gia thế và chiến lược của một chính trị gia – bạn càng
dễ phát biểu rằng kịch bản mà bạn đang nghiên cứu sẽ diễn ra.
Các nhà tâm lý học đã chứng minh rất nhiều lần rằng một người càng
biết nhiều chi tiết nội bộ để xem xét, sự phán đoán của họ càng trở nên cực
đoan hơn. Đối với các nhà đầu tư mạo hiểm, họ biết nhiều chi tiết về dự án
của họ, và phán đoán rằng nó sẽ cực kỳ thành công, cho đến khi họ buộc
phải xem xét những dự án khác với sự tương đồng về mô hình rộng. Trong
một ví dụ khác, sinh viên đã xếp hạng một đại học tốt hơn nhiều nếu có
người bảo họ rằng một số những khoa Khoa học cụ thể được đánh giá là
nằm trong Top 10 quốc gia, so với khi họ chỉ đơn thuần được cho biết là
mọi khoa Khoa học tại trường đại học đều được đánh giá nằm trong Top
10. Trong một nghiên cứu nổi tiếng, người tham gia đánh giá một cá nhân
có khả năng tử vong cao do “bệnh tim, ung thư, hoặc từ những nguyên
nhân tự nhiên” hơn là từ “những nguyên nhân tự nhiên”. Tập trung ít vào
nhiều chi tiết cụ thể của một vấn đề nằm trong tầm tay đem lại cảm giác đó
chính xác là việc đúng chính xác cần làm, trong khi nó thường sai.
Bent Flyvbjerg, vị chủ nhiệm điều hành khóa học Quản trị chương
trình tại trường kinh doanh của Đại học Oxford, đã chứng minh rằng
khoảng 90% các dự án cơ sở hạ tầng lớn trên khắp thế giới đều vượt quá
ngân sách (với tỷ lệ bình quân 28%) một phần là bởi các nhà quản lý tập
trung vào các chi tiết của dự án và trở nên quá lạc quan. Các nhà quản lý dự
án có thể trở nên giống như nhóm xây dựng giáo trình của Kahneman, và
họ cho rằng nhờ vào đội ngũ chuyên gia của mình, dự án sẽ không gặp phải
sự đình trệ giống như các nhóm khác. Flyvbjerg nghiên cứu một dự án xây
dựng một hệ thống xe điện ở Scotland, trong đó một nhóm tư vấn bên ngoài
đã thực sự triển khai một quá trình so sánh tương đồng, tương tự như
những gì các nhà đầu tư tư nhân được hướng dẫn thực hiện. Họ bỏ qua
điểm chi tiết của dự án sắp đến, tập trung vào những dự án khác tương
