đồng nhân trứ danh của tôi mà nguyền rủa nhân loại ư? Nguy hiểm
lắm, ngài ạ! Thế nào rồi cũng có ngày, về sáng hay vào đêm, tiếng
cười bỗng dưng dấy lên mà không báo trước. Câu phán quyết ngài
trùm lên đầu kẻ khác cuối cùng chực chỉ dội trở vào mặt ngài, và làm
thương tổn đôi ba chỗ. Thế phải làm sao? Ngài hỏi vậy. Thì sáng kiến
tài tình là ở chỗ đó. Tôi phát giác ra rằng trong lúc ngóng chờ quan
thầy và roi vọt, chúng ta phải biết noi gương Copernic
đảo ngược
lập luận thì mới hòng đắc thắng. Vì chưng không thể khép tội kẻ khác
mà chẳng tự xét mình tiếp liền sau đó, vậy thì cần phải sỉ vả chính
mình để được quyền xét xử kẻ khác. Vì chưng bất luận quan tòa nào
sớm muộn gì cuối cùng cũng hóa thành kẻ đi sám hối, vậy thì cần phải
ngược đường mà hành nghề sám hối để có thể cuối cùng hóa thành
quan tòa. Ngài theo kịp lập luận của tôi chớ? Càng hay. Nhưng để cho
sự tình càng được sáng tỏ, tôi xin trình bày cùng ngài tôi hành sự như
thế nào.
Trước hết là tôi đóng cửa phòng luật sư, giã từ Paris, du hành cùng
khắp, rồi tìm cách mở lại dưới một danh tánh khác ở nơi nào không
vắng khách. Những nơi như vậy chẳng thiếu gì trên thế giới, nhưng
vừa vì ngẫu nhiên, vừa vì con tạo oái oăm, vừa vì cần phải sống khổ
hạnh thế nào kia nữa, tôi đã được đưa đẩy đến đây chọn một thủ đô ẩm
thấp và mù sa, chằng chịt kinh ngòi, đặc biệt chen chúc và viếng thăm
bởi hạng người tứ chiếng qui tụ từ khắp mặt địa cầu. Tôi đặt trụ sở
trong một tửu điếm ngụ ở xóm thủy thủ này. Thân chủ ở các bến tàu
vốn rất tạp nhạp. Thường thì phường giá áo túi cơm không hay men
đến các khu sang trọng, còn tầng lớp quí phái thì sớm muộn gì cũng có
khi, ít nhứt là một lần, ngài nhận thấy rõ đó, trôi giạt tấp vào những
chốn bê tha trụy lạc. Tôi đặc biệt ngóng chờ dân trưởng giả, nhứt là
loại trưởng giả lạc đường, với y, tôi mới thật tình tỏ hết năng suất của
mình. Là kẻ sành điệu, tôi loại được ở y những lời ăn tiếng nói tế nhị
nhất.
