và, rốt cuộc, quá lãng mạn. Tôi nghĩ nhứt là vì những hoạt đông âm
thầm không hạp với tánh khí của mình, cũng không hạp với cái sở
thích được ở trên các đầu ngọn khoảng khoát. Tôi cảm thấy tựa hồ như
người ta sai mình làm thảm dưới hầm
, suốt ngày đêm ròng rã, chờ
cho bọn súc sanh
ập tới thộp đầu, tháo gỡ từng sợi tấm thảm của
mình, rồi lôi xệch xuống một hầm khác mà tra khảo cho tới phút ngất
ngư thở hắt. Tôi thán phục những kẻ xả thân vào thứ anh hùng tính sâu
thẳm ấy, nhưng riêng mình, thì không dám noi theo.
Tôi bèn chạy qua Bắc Phi trong ý định mơ hồ sẽ tới London
.
Nhưng, ở châu Phi tình hình bấy giờ chẳng minh bạch chút nào,
đường lối các đảng phái đối nghịch chừng như thảy đều hữu lý như
nhau, khiến tôi lại chùn bước. Nom thấy dáng mặt ngài, đủ biết là,
theo ý ngài, tôi đã lướt qua quá mau lẹ các chi tiết bề gì cũng súc tích
ý nghĩa. Ấy, cứ bảo là bởi tôi đã xét thấy được chân giá trị của ngài,
nên mới lướt qua quá mau lẹ các chi tiết đó ngõ hầu ngài càng lưu ý
tới chúng hơn. Dầu sao chăng nữa, thì rốt cuộc là tôi đã sang Tunisie,
ở đây có một cô bạn tình đảm bảo cơm ăn việc làm cho tôi. Cô bạn
này đã được bà mụ nặn cho một khối óc khá thông minh, thị bấy giờ
chuyên ngành chiếu bóng. Tôi đèo theo thị về Tunis và, cho tới sau
ngày quân đội Đồng minh đổ bộ lên đất Algétie, tôi mới được biết rõ
nghề thật của thị. Bữa đó, thị bị Đức bắt, và tôi cũng bị vướng luôn,
nhưng không có can vào việc gì. Tôi không biết thị sau này ra sao. Về
phần tôi thì không bị đánh đập chi cả và, sau thời gian ứa mật phập
phồng, tôi vụt hiểu rằng nội vụ này chủ yếu chỉ nằm trong kế hoạch
bảo an mà thôi. Tôi bị quản thúc gần Tripoli, trong một trại giam, cực
khổ vì khát và thiếu thốn đủ điều hơn là vì ngược đãi. Tôi xin được
miễn miêu tả ra đây hầu ngài. Bọn chúng ta, sanh ra vào khoảng nửa
thế kỷ này, chẳng cần tới họa đồ cũng hình dung được loại địa trận đó.
Một trăm năm mươi năm xưa, người ta rung cảm trước cảnh hồ xanh,
rừng rậm
. Còn ngày nay thì chúng ta có thứ trữ tình ngục thất. Nên
