TRANH BÌA BÁO XUÂN THẬP NIÊN
1950
Một ngày giáp Tết cuối thập niên 1950, có hai người đàn ông chạy xe gắn
máy tông vào nhau trên đường Lê Lợi, đoạn gần chợ Bến Thành. Sau khi dựng
xe, lấy lại tư thế, hai ông ngỡ ngàng nhận ra nhau. Người lớn tuổi hơn đi Vespa
là họa sĩ Duy Liêm, nổi tiếng vẽ bìa nhạc tờ, mẫu tranh sơn mài và bìa báo.
Người đi Lambretta là họa sĩ Lê Minh. Hai ông hỏi nhau đi đâu mà gấp gáp
vậy, và cả hai có cùng câu trả lời giống nhau: “Tôi đi giao tranh bìa báo Xuân,
gấp quá nên đi nhanh!”.
Câu chuyện cũ đơn giản vậy nhưng còn đọng lại trong tâm trí họa sĩ Lê
Minh, họa sĩ nổi tiếng một thời chuyên vẽ bìa sách truyện chưởng Kim Dung
và tranh các loại cho các ấn bản. Năm nay 77 tuổi, còn tráng kiện và đang sống
cùng vợ con ở đường Lê Quang Định, ông hồi tưởng: “Thập niên 1950 là thời
hoàng kim của giới họa sĩ vẽ tranh bìa báo xuân. Lúc đó xu hướng dùng ảnh
làm bìa báo xuân chưa rộ lên, giới họa sĩ chúng tôi như Lê Trung, Thái Văn
Ngôn, Duy Liêm tha hồ tung hoành. Những năm đó, tôi còn trẻ, ngoài việc vẽ
bìa sách còn nhận thêm vẽ bìa báo xuân. Mỗi năm nhận khoảng 5, 6 bìa là có
tiền ăn cái Tết huy hoàng rồi”.
Họa sĩ Lê Minh kể rằng khoảng một tháng trước Tết, các báo như Sân khấu
mới, Tia sáng, Phụ nữ điễn đàn, Phụ Nữ Ngày Mai đã bắt đầu đặt ông vẽ bìa.
Các chủ báo không có yêu cầu gì cụ thể, chỉ giao họa sĩ vẽ một bìa báo cho đẹp
với tông màu rực rỡ. Thế là các họa sĩ tha hồ sáng tạo. Tuy nhiên bìa báo xuân
nhất nhất phải có hình một cô gái xinh đẹp, có cành hoa mai, có cảnh đi lễ
chùa, đi chợ hoa, cho bồ câu ăn, lư nhang trầm... cứ thế mà thay đổi, thêm bớt,
miễn các tranh bìa đừng giống nhau. Thập niên 1950, kỹ thuật làm bản kẽm chỉ
dùng để in ảnh trên bìa nên họa sĩ vẽ tranh làm sao cho phù hợp với kỹ thuật in
mộc bản, dễ chạm khắc trên gỗ để in. Một bức tranh thường vẽ chỉ mất một
buổi nhưng vì nhiều tranh dồn lại phải giao gấp, nên mới có chuyện tông xe
vào nhau trên đường Lê Lợi với ông Duy Liêm.
