SƠNNAM
ẤN TƯỢNG
300 NĂM
Nhiều hang chứa cán bộ, chứa lương thực, đạn dược,
đã hỗ trợ đắc lực cho bao chiến sĩ, bao dân công đã hy
sinh để chi viện cho chiến trường miền Nam, chọc thủng
“hàng rào điện tử” Mac Namara. (Xin đọc thêm Quảng
Bình, di tích và thắng cảnh, do Sở Văn hóa và Thông
tin tỉnh Quảng Bình xuất bản, 1990).
Địa linh thì nhân kiệt, ta hiểu tại sao người Quảng
Bình mang chí lớn. Sực nhớ đến đại tướng Võ Nguyên
Giáp, đứa con của Quảng Bình, đã có nhà lưu niệm mà
tôi chưa đến được. Quê hương Nguyễn Hữu Cảnh rất
khắc nghiệt: nhiều núi đồi, phù sa cổ chiếm phần lớn,
đất màu mỡ chiếm phần ít, thêm giông bão, lũ lụt, trời
cao biển rộng, con người phấn đấu học hành để tạo danh
phận. Khu vực Bình Trị Thiên hòa hợp về văn hóa dân
gian. Nhưng dân gian ở đây chan hòa với nhạc cung
đình, lãng mạn, nhưng chặt chẽ, nghiêm túc. Được trực
tiếp nghe vài điệu. Ấn tượng như thế nào? Tạm so sánh
như loại đường phèn, đường phổi ít thấy, so với kẹo
bánh thông dụng. Định hình từ lâu đời, bắt nguồn từ đất
Thanh Nghệ Tĩnh. Phá Nhật Lệ “cồn cát mênh mông,
chất cao sầm uất. Biển lớn chảy phía Đông - Bắc, núi
chầu ở hướng Tây Nam, ngàn khoảnh mênh mang, một
bầu trong vắt, khuấy không thể đục, lắng không trong
thêm” (Ô Châu Cận Lục). Cũng tư liệu trên, mô tả Rào
Sen: “Nước đầm màu xanh lam, quanh năm đầy ắp,
mưa không ngập, hạn không cạn, sâu mà nông, nông
mà sâu!”. Những chữ tôi nhấn mạnh ở trên nói lên nét
