SƠNNAM
TIẾP CẬN VỚI
ĐỒNG BẰNG
SĨNG CỬU LONG
Cà Mau: khai thác một phần sáu hai,
Diện tích: 580.000 hécta, khai thác xong: 9.172 hécta
Bác sĩ Baurac xác nhận: Dân số tỉnh Rạch Giá xưa
kia chỉ là 35.000, mấy năm qua lên đến 90.000 người
(vào năm 1894). “Xưa kia” phải chăng là khi ba tỉnh
miền Tây vừa mất.
Dân số gia tăng nhanh, ngoài lý do chính trị (lòng
dân muốn tị nạn, tiêu cực chống Pháp), còn lý do khác
quan trọng hơn. Đó là kinh tế thị trường: Nếu siêng
năng, tháo vác thì bất cứ nơi nào cũng có thể sống được.
Người dân mất nước, người nông dân mất đất cố giữ tư
cách, tìm sự tự chủ.
Cảng Sài Gòn đã mở từ năm 1860, tàu buôn nước
ngoài đến để bán hàng tiêu dùng, xem như rẻ mạt so
với thời Tự Đức; vải bô, tơ lụa từ Hương Cảng, từ
Singapore, thuốc uống, lưỡi câu, diêm quẹt với chất
lượng cao, ngoài ra còn nhiều món lạ mắt như nhang
thơm, đèn cầy, thậm chí cây quạt giấy, tranh để thờ
Phật, thờ ông bà, đũa ăn cơm, tô chén, rượu thuốc. Nếu
chịu cực làm ruộng, giới Hoa kiều chuyên thu mua sẵn
sàng với giá cao, so với thời Tự Đức, giới thương gia
bán tạp hóa mở cơ sở nhỏ cung cấp hàng tiêu dùng, làm
hậu cần tận hang cùng ngõ hẻm, cho thiếu chịu nếu thấy
thân chủ chí thú làm ăn, đến mùa sẽ trả tiền bằng lúa,
tính theo thời giá. Họ sẵn sàng cưới vợ người Khơme
hoặc người Việt để gây cảm tình với thân chủ. Chính
