251
Phương tiện tàu khách được Pháp lưu ý từ năm 1880.
Từ Sài Gòn có nhiều tuyến đi suốt hai bên bờ sông Tiền,
sông Hậu. Lộ xe được cải tiến.
Cần nói thêm về việc đào kinh xáng. Ban đầu, để
có thêm 1 hécta đất mới, phải đào 12 mét khối, rồi 28,
rồi 83 rồi 161 mét khối. Nghĩa là càng đào thêm thì tốn
kém, diện tích ruộng khó tăng mà lại lãng phí nhiều cho
ngân sách như đào kinh qua vùng đất quá phèn mặn.
Riêng về hai tỉnh Rạch Giá và Cà Mau, diện tích
canh tác tăng quá nhanh:
- Năm 1880 có 20.000 hécta, 50 năm sau, lên đến
600.000 hécta.
Trong quyển Mục lục sản phẩm của Nam Kỳ giới
thiệu ở Hội chợ triển lãm Hà Nội năm 1922 ta có những
con số có lẽ cường điệu:
- Dân số của tỉnh Rạch Giá, năm 1921 là 233.987
người, hồi 15 năm trước chỉ có 35.000 người.
- Năm 1921, Bạc Liêu và Cà Mau xuất ra khỏi tỉnh
hơn 2.700.000 tạ lúa, hồi 28 năm về trước con số ấy
chỉ là 316.000 tạ.
Đáng lưu ý là theo bản đồ bấy giờ, Rạch Giá là tỉnh
có diện tích rộng hạng nhì của Nam Bộ, sau tỉnh Biên
Hòa. Biên Hòa gồm một phần đất phù sa cổ, rừng rậm
với khu vực người dân tộc, còn Rạch Giá gồm rừng U
Minh hoang vắng.
Nghĩa là dân số và lúa gạo ở hai tỉnh Rạch Giá - Bạc
Liêu tăng khoảng bảy hoặc tám lần, trong vòng 50 năm.
