255
3
Một tư liệu cần tham khảo, do người Việt viết ra, để
thấy kiểu suy nghĩ về mức sống vật chất ở Nam Kỳ, đặc
biệt phía Lục tỉnh với tác động của Tây phương. Viết
qua cái nhìn của một “nhà báo” từ Hà Nội vào Nam, đến
quan sát phía đồng bằng lần đầu. Phạm Quỳnh bấy giờ
thuộc hàng tài năng “sáng giá” được Pháp trọng dụng,
đại diện phần nào cho tầng lớp quan lại am hiểu Nho
học và Tây học. Họ Phạm vừa đi tham quan Trung Kỳ
(Huế) rồi vào Nam nhằm lúc thực dân đang thắng Đức
(Đệ nhất thế chiến). Ta nhớ Phạm Quỳnh thích chế độ
phong kiến và danh vọng mà thực dân Pháp ban cho.
Bấy giờ đang chủ trương tạp chí Nam Phong với cao
vọng lập ra một kiểu Quân chủ lập hiến, ông vào Nam
để điều tra thực địa, hy vọng tìm kẻ đồng tâm đồng chí
trong giới quan lại, trí thức, nhất là điền chủ được thực
dân Pháp ưu đãi.
