SƠNNAM
TIẾP CẬN VỚI
ĐỒNG BẰNG
SĨNG CỬU LONG
Bạc Liêu là tỉnh mới lập, tách ra từ Cà Mau và một
phần của Sóc Trăng; Pháp nói rõ lý do là tuy ngân sách
tỉnh chưa dồi dào nhưng lập ra tỉnh hòng kiểm soát Thiên
Địa Hội người Hoa. Cần Thơ, vùng Rạch Gòi là nơi mà
người Hoa theo Thiên Địa Hội quậy phá. Nhưng năng
nổ nhất là ở Sóc Trăng. Đây là những người mới nhập
cảnh qua Nam Kỳ để làm dịch vụ mua bán tạp hóa và tổ
chức chân rết mua lúa gạo đưa về Chợ Lớn. Năm 1880
vào tháng 9, đánh nhau tại chợ Sóc Trăng, giữa người
Hoa, từng toán, khoảng 50 đến 60 người, nhiều người
yểm trợ cho phe mình, cầm gậy hò hét. Tháng 11-1880
hai nhóm Nghĩa Hưng và Nghĩa Hòa (người Hoa) đánh
nhau tại chợ Sóc Trăng; tháng 12, tại chợ Bãi Xàu (Sóc
Trăng), họ đánh nhau giữa đường phố khoảng 400 người,
người Pháp chỉ biết phạt vạ các bang người Hoa bằng
tiền mặt. Chẳng ai hiểu họ đánh nhau vì lý do gì. Họ
không muốn chính quyền Pháp can thiệp và họ không
bao giờ cáo giác lẫn nhau. Thanh toán nhau vì mối thù
xưa từ Hương Cảng chăng? Hoặc tranh giành độc quyền
mua bán mặt hàng nào đó, ở địa bàn nào đó.
Họ theo luật lệ riêng, xử lý nội bộ, kiểu luật “giang
hồ”. Vì không thích ứng được với đời sống đô thị, họ
cứ hoạt động suốt ngày đêm, tìm bạn bè trong quán, kết
thân với người này, hăm dọa người kia, binh vực, ban
ơn bố đức. Họ bị tha hóa, lắm khi sẵn sàng làm tay sai
cho chủ nhà máy xay lúa, bến xe nào đó, nịnh bợ người
cho họ ăn nhậu, đôi khi lại hút thuốc phiện.
