289
Như đã nói, nhiều người yêu nước cũng thử gia nhập,
lôi kéo họ hoặc bị họ lôi kéo. Họ hứa: Tương lai tươi
sáng đã gần kề, bọn họ đông lắm, gặp nhau thì dùng
mật hiệu, tiếng lóng. Nước Tàu, nước Nhật sẽ kéo quân
đến đánh Pháp! Còn võ khí của họ là bùa phép, với Lục
Đinh, Lục Giáp (sức mạnh của âm, dương), với bùa phép,
mỗi hột đậu được luyện ném tung sẽ hóa ra thiên binh
vạn mã, “cát bay đá chạy”. Lắm khi, họ sung công một
ngôi miễu nào đó để làm nơi hội họp, ăn uống.
Riêng về phía Hậu Giang, đặc biệt tỉnh Long Xuyên
(trước 1945) trong phiên tòa tạp tụng (năm 1909) viên
chánh án Henri Dusson đã tuyên đọc một bản cáo trạng
về các Hội kín, đồng thời báo động với nhà cầm quyền.
Sau đây là ý kiến của viên chức nói trên:
1. Gọi chung là Thiên Địa Hội, những hội kín phát triển
mạnh vì chính quyền đã kêu án quá nhẹ những người
theo phong trào Minh Tân (Duy Tân) của Trần Chánh
Chiếu và đồng bọn, Bản án của tòa án Mỹ Tho xử
lấy lệ. Vì vậy, dân chúng lờn mặt, cho rằng nếu theo
hội kín chống Pháp mà hoạt động khéo léo thì không
ở tù lâu năm, so với nhóm Trần Chánh Chiếu thì hội
kín của họ hiền, ít nguy hiểm hơn.
2. Ở Long Xuyên, có hai nhóm Thiên Địa Hội quan
trọng: Nghĩa Hưng công ty, người Việt gọi đó là Kèo
Xanh. Kèo (theo nghĩa cột, kèo) là cái khung phía
trước của mui ghe hình tròn, làm cửa ra vào. Nhóm
