291
Định Mỹ) có họ đạo Thiên Chúa mà khá đông tín đồ lại
gia nhập nhóm Nghĩa Hưng.
Thêm chi tiết: Ban đầu, thâu nạp những phần tử tích
cực, có uy tín để làm nòng cốt, sau đó tìm cách thâu nạp
những kẻ cầu an bằng thủ đoạn rất có hiệu quả: khuấy
rối liên miên để hù dọa trước, rồi thuyết phục sau. Ai
lừng khừng thì bị đốt nhà, đốn cây ăn trái, bị hành hung
vô cớ, công khai hoặc bí mật phá đám mạ, đập lu hũ
trong nhà. Sau đó, ai chịu vào hội sẽ được đối xử tử tế,
giúp đỡ trong việc làm ăn.
Tỷ lệ làng xã bị lây lan theo Thiên Địa Hội quá cao.
Phải chăng là con số được thực dân thổi phồng lên. Vì
cần tăng cường lực lượng quần chúng, kiểu cưỡng bức
gia nhập này đã đem lại kết quả nhanh. Đa số là người
Việt theo Hội vì muốn đánh đổ thực dân Pháp càng
nhanh càng tốt, tòa án Long Xuyên xác nhận điều ấy.
Do đó, ta khẳng định: Người Việt đã mô phỏng Hội
kín rồi biến đổi nội dung chính trị, đặt tên khác như
Đồng Bào Ái Chưởng, Đồng Tâm Hội, hoặc tự nhận
Hội kín, Thiên Địa Hội để làm lạc hướng thực dân.
Nhưng lực bất tòng tâm, chung qui vẫn là trở lại bùa
phép, dựa vào thần quyền. Tuy thất bại nhưng tiềm thức
vẫn còn lượn sóng ngầm với tín ngưỡng huyền bí, ảo
tưởng cổ sơ, có từ lâu đời mà khoa học kỹ thuật chưa
đủ sức thuyết phục, đối với lắm gia đình chưa bao giờ
ra tỉnh lỵ Long Xuyên, nói chi đến Cần Thơ, Sài Gòn.
Thiếu lượng thông tin, thiếu trường học, chỉ biết nước
