43
từ trước chưa ai thấy. Bên Pháp thời ấy, xem đua ngựa,
đánh cá cược là kiểu giải trí sang trọng. Bọn công chức,
sĩ quan đến với xe song mã, hoặc cỡi ngựa. Báo chí thuở
ấy mô tả có vài “ông quan Việt theo Pháp” nằm võng,
có lính khiêng, theo sau là tôi tớ mang trầu cau, điếu
bình thuốc lào. Người Việt bình dân ngồi ở xa, - chẳng
được đến gần các quan, trên những nấm mộ vô chủ, - vì
chủ đã tản cư, khi giặc chiếm đất. Mở đầu là cuộc đua
xe bò, kiểu xe bò chở hàng hóa, xe nào đến mức trước
thì được thưởng. Kế đến là đua ngựa “bản địa”. Như ta
biết, giống ngựa phổ biến ở xứ ta ngày xưa nhỏ bé, so
với ngựa Tây phương. Pháp dàn cảnh cho những chú nài
mặc áo dài cổ truyền, đội khăn xếp thi nhau quất roi cho
ngựa chạy nhanh, trông bôi bác! Giặc muốn chứng tỏ
ưu thế vì ngựa đua của chúng là giống to con, gấp bội.
*
* *
Tòa nhà ngói đầu tiên vách tường với bề thế lớn có
lầu của Sài Gòn xây ngay đầu đường Nam Kỳ Khởi
Nghĩa, tranh vẽ lúc bấy giờ cho thấy bên nhà còn cây
dừa, cây cau. Mười năm sau, Pháp mới đánh thành Hà
Nội. Năm sau, hoàn thành trụ sở công ty hàng hải quen
gọi Nhà Rồng, vì trên nóc gắn hai con rồng chầu mặt
trăng, nhằm gợi phong cách Á Đông! Cũng năm 1864,
tổ chức xong đường dây điện tín từ Vũng Tàu vào Sài
Gòn, nhằm báo trước những thuyền buồn sắp vào cảng.
