53
đặt trên bốn cái trụ khá cao, xây gạch. Năm 1921,đài
này không đủ sức cung ứng, phá bỏ. Dấu ấn còn lại là
trụ sở Công ty cấp nước, ở quảng trường.
Năm 1870, trong trụ sở bến Nhà Rồng sử dụng vài
ngọn đèn điện, do máy phát điện cỡ nhỏ, thử nghiệm
buổi đầu. Ngoài đường, riêng ở nội thành, quanh khu
vực có cơ quan nhà nước, đặt trụ đèn, với lồng kiếng.
Mỗi chiều, một số người được phân công, dùng thang
mà bắc lên, mở lồng kiếng, đốt ngọn đèn dầu dừa, đốt
xong, đậy lại, sáng thì mở ra đến thổi tắt. Nhà của tư
nhân được khuyến khích treo đèn trước mái hiên, đề
phòng bọn gian lẻn vào.
Năm 1885, công ty điện chánh thức hoạt động, nhà
máy điện đặt tại đường Hai Bà Trưng, ngay phía sau Nhà
hát lớn. Suốt ngày máy điện gây ồn ào, chạy hơi nước,
chụm với than đá từ Hồng Gay đưa vào, phun khói đen.
Mặt bằng này mãi đến nay vẫn còn là của ngành điện,
nơi thu tiền khách hàng (Chi nhánh điện Nam). Năm
1900, Nhà hát lớn khánh thành, để tránh ồn ào, nhà máy
điện được dời về Chợ Quán, sát mé rạch.
Đường bộ chưa mở mang vì chưa có ô-tô nên tàu
thủy loại to, tầng dưới chở hàng hóa, tầng trên dành
cho hành khách hoạt động mạnh. Bấy giờ, vì tàu chạy
chưa nhanh (nhưng vẫn là nhanh nhất), hành khách hạng
sang được ăn cơm, nằm trên ghế dựa lưng. Tàu ghé bến
từng chặng, ồn ào người lên kẻ xuống, nhất là thương
gia chở hàng hóa.
