về thăm mẹ ở Hà Nội chứ không về quê được. Hôm mẹ mất tôi đang đi
công tác ở biên giới Cam-pu-chia nên chẳng thể về thọ tang. Phải chờ đợt
phép này mới về viếng mẹ.
Chị Huệ nói với ông Quảng cho nhờ địa điểm làm cỗ cúng mẹ và
muốn mời cơm những bà con họ hàng thân thích nhân dịp tôi về thăm quê.
Ông Quảng nhiệt tình giúp đỡ. ông cho gọi bà Quảng về để chị em bàn bạc
với nhau. Cháu Hoa và mấy đứa con ông Quảng xúm nhau vào làm cỗ. Đời
sống kinh tế nông thôn đã khá hơn xưa nên chuyện mua bán mọi thứ đều dễ
dàng.
Chừng mười một giờ đã có mấy mâm cỗ bê ra viếng mộ. Theo cổ lệ
thì cứ mỗi ngôi phải có đĩa xôi con gà sống hoa nho nhỏ. Mộ ông bà, mộ
thày tôi, mộ mẹ già và mộ mẹ đẻ. Tất cả đều phải hương khói lễ tạ Chúng
tôi kéo nhau ra nghĩa trang. Tôi lần lượt vái lạy trước các ngôi mộ tiền
nhân. Là đứa con tha hương xa xứ, tôi cảm thấy mình là người bội bạc. Khi
đứng trước mộ mẹ thì tôi không sao cầm nổi nước mắt. Sự thực tôi chỉ
được sống bên mẹ và in đậm hình ảnh người trong tim. ông bà thì thuộc về
quá khứ xa xôi. Mẹ già mất trước khi tôi ra đời. Đến ngay cha đẻ tôi cũng
không còn nhớ mặt. Tôi chụp rất nhiều ảnh và có ý định đem về cho anh
chị Ân, và vợ con tôi xem. Tôi muốn mọi người dù ở đâu xa cũng luôn luôn
nhớ về cội nguồn, quê cha đất tổ. Tôi chợt nhớ là mình đang mặc quân
phục nên nhiều bức tôi phải cởi áo ngoài ra để khi đưa sang Mỹ không làm
anh chị tôi kinh ngạc.
Bữa trưa hôm đó theo ý kiến của ông bà Quảng chúng tôi mời độ bốn
mâm khách. Chị Huệ cố mời cho được ông trưởng thôn. Có điều đáng buồn
là ông trưởng thôn cũ gây phiền hà cho đám tang lại không được tái cử ông
mới thì cũng là người họ Phan cả. Chị Huệ không có cơ hội "trả đũa" nữa!
Sự có mặt của cậu Đức vừa là bà con bên ngoại, vừa là thủ trưởng của
tôi cũng làm cho "vai vế" chính trị của gia đình tôi được tăng lên. Họ hàng
bà con xóm làng cũng bớt ác cảm với chúng tôi. Nhiều người còn hỏi đến
