nhất trong cuộc sống dễ chịu của mình. Nhưng điều kỳ lạ là tất cả những
giây phút tốt đẹp đó của cuộc sống dễ chịu giờ đây hoàn toàn không còn
như hồi ấy nữa. Tất cả - trừ những hồi ức đầu tiên của tuổi thơ. Trong thời
thơ ấu đó quả thực có điều gì dễ chịu, đáng sống, nếu như nó quay trở lại
với mình. Nhưng không còn con người đã nếm trải sự vui thú đó nữa rồi,
đây chừng như là hồi ức về một cái gì khác.
Ngay khi xảy ra cái tình trạng dồn đẩy Ivan I lyich đến nông nỗi như
hiện nay, thì tất cả những cái lúc đó tưởng là vui thú giờ đây tan biến trước
mắt ông và biến thành một cái gì đó vô nghĩa, thường là xấu xa.
Càng xa thời thơ ấu, càng gần với hiện tại, những niềm vui càng vô
nghĩa hơn và đáng ngờ hơn. Điều đó bắt đầu từ trường Tư pháp. Ở đó còn
có điều gì đấy thật sự tốt lành: Ở đó có niềm vui, có tình bạn, có những hy
vọng. Nhưng tới các lớp trên những giây phút tốt đẹp đó đã hiếm hoi hơn.
Sau đó, trong thời gian đầu làm việc với quan tổng trấn, những phút giây
tốt đẹp lại xuất hiện, đó là hồi ức về tình yêu một người đàn bà. Thế rồi tất
cả những cái đó xáo trộn với nhau và điều tốt lành càng ít hơn nữa. Tiếp đó
điều tốt còn ít hơn và càng về sau càng ít hơn.
Việc cưới vợ... xảy ra một cách thật bất ngờ, nỗi chán chường, mùi hôi
trong mồm vợ, sự ham thích nhục dục, và thói giả dối! Rồi cái công vụ chết
tiệt này với những lo toan về tiền nong, một năm, hai năm, mười nám, rồi
hai mươi năm... tất cả vẫn nguyên một điều như thế. Và càng về sau càng
chết cứng hơn. Đúng là mình xuống dốc đều đều, nhưng lại cứ tưởng tượng
là mình đang đi lên. Thế đấy. Dư luận xã hội cho là mình đã đi lên, ấy thế
mà cuộc sống vẫn đều đều sụt lở dưới chân mình đến nỗi... Và thế là tất cả
đã sẵn sàng, hãy chết đi thôi!
Thế là thế nào? Để làm gì? Không có lẽ nào. Không có lẽ nào cuộc
sống lại vô nghĩa, xấu xa như thế. Còn nếu như đúng là cuộc sống xấu xa
và vô nghĩa như vậy, thì ngắc ngoải, hấp hối một cách đau đớn như vậy để
làm gì? Có cái gì không ổn đây. "Có lẽ mình đã sống không ra sống
