Ivan I lyich được bổ nhiệm vào làm dự thẩm tại tòa án, anh chấp nhận
điều đó, tuy phải chuyển sang một tỉnh khác và phải vứt bỏ những quan hệ
đã được thiết lập, để gây dựng những quan hệ mới. Bạn bè góp tiền, tổ
chức bữa tiệc mừng Ivan I lyich, tặng anh một hộp đựng thuốc lá bằng bạc
và anh đi tới chỗ làm mới.
Khi làm dự thẩm ở tòa án, Ivan I lyich vẫn trang nhã và lịch thiệp như
vậy, anh biết phân biệt những trách nhiệm công vụ với đời sống riêng tư và
làm cho mọi người kính trọng mình giống như khi anh làm phái viên đặc
biệt vậy. Bản thân công việc của người dự thẩm đối với Ivan I lyich còn
hứng thú và hấp dẫn hơn nhiều so với công việc trước đây. Khi làm đặc
phái viên, anh vận bộ lễ phục may ở hiệu Sarmer, ung dung đi ngang qua
mặt những người đến kêu cầu hồi hộp chờ được tiếp và những người có
chức vụ đang phát ghen lên với anh, đi thẳng vào phòng làm việc của quan
trên, ngồi uống nước trà, hút thuốc lá với quan. Nhưng số người trực tiếp lệ
thuộc vào sự độc đoán của anh ít lắm. Khi được phái đi công cán thì những
người đó chỉ là những viên cảnh sát trưởng hàng huyện và những người ly
giáo. Anh thích xử sự một cách lễ độ, hầu như thân ái với những người lệ
thuộc mình. Anh thích tỏ cho họ biết rằng tuy có thể nghiền nát họ đấy,
nhưng anh vẫn xử sự một cách giản dị, thân ái đối với họ. Lúc đó, những
người như vậy ít lắm. Bây giờ, khi làm dự thẩm, Ivan I lyich cảm thấy rằng
tất cả, không trừ một ai, những người quan trọng nhất, những kẻ tự đắc
nhất, tất cả đều nằm trong tay anh và anh chỉ cần viết ít chữ nhất định lên
một tờ giấy có tiêu ngữ in sẵn là người ta sẽ triệu con người quan trọng, tự
đắc đó đến trình diện anh như là một bị cáo hoặc một nhân chứng và nếu
như kẻ đó không muốn bị anh bỏ tù, sẽ phải đứng trước mặt anh mà trả lời
các câu hỏi của anh. Ivan I lyich không bao giờ lạm dụng quyền hành của
mình, ngược lại anh cố gắng giảm nhẹ biểu hiện của quyền hành. Nhưng ý
thức về quyền hành đó và khả năng giảm nhẹ nó đi khiến anh đặc biệt hứng
thú và say mê công việc mới của mình. Trong công việc điều tra, Ivan I
lyich đã tiếp thu được rất nhanh cách tách mình ra khỏi mọi tình huống
không liên quan đến công vụ, cách trình bày bất kỳ một sự việc phức tạp
