“Tôi không biết việc đó, thưa Ngài.” Tôi luôn lấy làm lạ, dường như
người ta rất dễ dàng chấp nhận thói quen gọi nguyên thủ quốc gia là Ngài,
không phải vì cách xưng hô như vậy tâng bốc người được gọi mà đúng hơn
vì việc quản lý bất cứ một đơn vị hành chính lớn nào của nhân loại cũng là
một trách nhiệm khó khăn nhất đáng được kính trọng. Tôi nhớ mình từng
đọc về chuyện bạn bè thân thiết của John F. Kennedy tổ chức ăn mừng với
ông đêm hôm bầu cử ra sao, và họ một điều “Jack thế này”, hai điều “Jack
thế kia”, nhưng sáng hôm sau khi kết quả được công bố, tự nhiên mọi người
lại không làm như vậy nữa mà đổi sang gọi ông là “Ngài Tổng thống” Tôi
gọi vị luật sư da đen cần mẫn này là Ngài không phải với ý thức hạ mình,
mà vì ông ta đang phải đương đầu với một vấn đề nan giải và cần được giúp
đỡ.
“Ông biết tại sao cô ta lại hành động như vậy,” ông nói, giọng thoáng chút
đau xót. “Cô ta tức giận vì Sir Charles bị tống về nước. Cô ta còn tức giận
hơn nữa vì vị trí của cha cô ta lại rơi vào tay anh chàng Watallah trẻ tuổi,
người tất nhiên không phù hợp với công việc này nhưng hiện tại lại là nhân
vật khá nhất chúng tôi có. Và cô ấy muốn làm bẽ mặt chúng tôi - động cơ
nhỏ nhen, nhỏ nhen - làm bẽ mặt chính phủ của một quốc gia đang trong quá
trình thay người.” Ông ta đứng lên chìa tay ra cho tôi và nói tiếp: “Tôi sẽ cử
Thomas đi Addis Ababa tham dự cuộc họp các quan chức phụ trách kinh tế.
Nói đúng ra, phần lớn những công chức trẻ đó muốn giành được một ghế
trong nội các chỉ vì như thế họ mới có thể đi đây đi đó. Tôi nghe nói ở Mỹ
Latinh cũng vậy.”
Ông khoác tay tôi dẫn ra cửa, rồi dừng bước và giữ tôi lại để nói thêm,
“Ông không nên có những kết luận sai lầm về chúng tôi, ông Fairbanks. Tôi
không tin Vwarda, Congo, Zambia hay Tanzania - đó là mấy nước cộng hòa
mới mà tôi biết rõ nhất lại dở hơn Angola và Moçambique, hai quốc gia vẫn
nằm dưới sự cai trị của người da trắng Bồ Đào Nha, hay Rhodesia do chính
những cư dân da trắng của họ cầm quyền. Trong thời điểm này tình hình của
chúng tôi có thể còn tồi tệ, nhưng hôm nay là khúc dạo đầu cho ngày mai, và
về lâu dài một nền dân chủ tự trị với mọi công dân được tự do bầu cử nhất
định sẽ là điều tối ưu. Đừng nản lòng. Mười năm nữa, rất có thể Thomas
