nỗi thất vọng thường xuyên.” Anh quay về phía tôi hỏi, “Giờ thì ông có hiểu
tại sao những tài liệu này lại cần thiết không?”
Tôi hỏi Akbar, “Chúng ta có thể bảo anh kia đi mua bánh và cà phê được
không?” Tôi đưa cho người đàn ông gầy gò năm đô la, và lát sau anh ta
mang về một lô túi giấy. “Không còn tiền thừa,” anh ta nói. “Tôi mua
sandwich cho các cậu trên gác rồi.”
Tôi ngồi xuống giường, nhớ lại một vài kinh nghiệm tích lũy được về lĩnh
vực này. “Các ông có quan tâm đến những gì một người lao động da trắng
có đầu óc thực tế suy nghĩ về vấn đề đó không?” Họ gật đầu. “Tôi muốn
phát biểu bốn điểm. Các ông sẽ đồng ý với ba điểm và cảm ơn tôi đã nói cho
các ông nghe. Tôi có thể hình dung được các ông sẽ sử dụng chúng trong
các bài diễn văn sau này của mình. Điểm thứ tư sẽ khiến các ông xem
thường tôi, và khi tôi đi khỏi đây, chúng ta sẽ thù ghét nhau. Nhưng bắt đầu
thôi.
“Thứ nhất, mấy năm trước, tôi trông coi toán công nhân xây dựng một
con đường núi rất khó thi công nằm ở biên giới Ấn Độ và Tây Tạng. Họ sử
dụng lao động nữ. Hàng nghìn phụ nữ trên núi khai thác đá bằng tay không.
Hàng nghìn phụ nữ khác vận chuyển đá to bằng những chiếc giỏ sậy nhỏ.
Còn có thêm hàng nghìn phụ nữ khác ngồi giữa lòng đường đập đá tảng
thành sỏi. Mỗi ngày họ rải được khoảng hai foot đường, nhưng điều đó cũng
tốt thôi, vì họ chẳng có việc gì tốt hơn để mà làm, cho đến khi anh tính toán
thấy rằng với máy móc và sự chỉ đạo thích hợp, trong một ngày vài người có
thể hoàn thành khối lượng công việc mà năm nghìn phụ nữ thực hiện trong
một tháng. Tôi nói điều này cho viên đốc công, thì ông ta trả lời, ‘Nhưng
chúng ta gần như không mất gì cho bọn đàn bà ấy.’ Ông ta làm hỏng cả dự
án của mình vì lao động rẻ mạt như vậy. Sau đó khi đi đến bất cư nơi nào ở
châu Á, tôi đều để ý đến lực lượng lao động và nhận thấy tình trạng tương
tự. Trước chiến tranh các nhà máy thép Nhật Bản sử dụng hàng trăm công
nhân thay cho một cỗ máy, vì họ có nguồn lao động rẻ mạt, và họ cũng có
sản phẩm giá thành thấp đến mức không thể cạnh tranh nổi trên thị trường
thế giới. Ở Trung Quốc, người ta sử dụng hàng nghìn công nhân ở những
