những chiếc xuồng lớn của thành Carthage và những chiến thuyền ba tầng
chèo chở các quân đoàn La Mã đến chinh phục Jerusalem. Có gia đình
Zmora làm hướng dẫn viên, tôi đã đến tận hồ Galilee ở phía Đông, nơi mang
những ý nghĩa quan trọng hơn.
Suốt thời gian đó, tôi cũng lơ mơ biết đến một cậu bé đang trưởng thành
với mười tháng trong năm bị cái gánh lịch sử này đè nặng lên vai và hai
tháng còn lại bị cuốn hút bởi sức sống và sự cám dỗ của bang công nghiệp
Michigan. Một lần, trong khi leo lên đồi Galilee cùng cha mẹ cậu, tôi hỏi
Doris liệu bà có bao giờ ân hận vì đã chọn Israel không, và bà kêu lên, “Ô,
không! Đối với tôi những sự kiện bình thường trong cuộc sống cũng thành
cuộc phiêu lưu. Lấy chồng, có con, chứng kiến thế giới xung quanh phát
triển như thế nào. Đó mới là cái quan trọng. Vì vậy tôi cũng sống hạnh phúc
như ở Detroit, nhưng không hơn thế này được. Tuy nhiên, ở Israel... ờ,
người ta có thêm một điều gì đó.”
“Còn con trai bà?”
“Nó sẽ tự mình quyết định,” tiến sĩ Zmora đáp trong lúc đưa mắt khắp
chiến trường lịch sử, nơi Saladin
đã đánh đuổi quân Thập Tự Chinh.
—*—
Mùa xuân năm 1956, World Mutual cử tôi đi Haifa để thực hiện một dự
án đầu tư thực tế vào nhà máy lọc dầu mới, và tất nhiên tôi điện cho
Yochanan Zmora ra sân bay đón, vì tôi sẽ tiến hành đàm phán với ông, và
vừa bước ra khỏi cửa chiếc máy bay El Al tôi đã nhìn thấy, đang đứng chờ
trên mặt đường rải nhựa phía dưới, Doris Melnikoff, chồng bà và một cậu bé
dễ thương độ năm tuổi mặc quần soóc kiểu Anh, đầu đội kova tembely loại
mũ nhỏ màu trắng rất được thanh niên Israel ưa chuộng; nó được coi như vật
nhắc họ nhớ đến những chiếc mũ được các chiến sĩ đấu tranh cho tự do
trong cuộc Chiến tranh Độc lập 1948 tùy cơ ứng biến sáng tạo ra.
Trong lúc cha mẹ chạy lại đón tôi và hỏi thăm tin tức từ Detroit, cậu bé
đứng tách riêng một mình chờ cho đến khi màn chào hỏi xong xuôi. Rồi cậu
lịch sự tiến lên phía trước, chìa tay ra nói, “Ở đầu này của tuyến bay thì cháu
là Yigal, còn ở đầu kia là Bruce.” Tôi bắt tay chào đáp lại cậu, và như vậy
