“Nhưng vì sao?”
“Vì chúng cháu đang bị kẹt trong một tình huống ác nghiệt và vô lý. Năm
ngoái, khoảng hai mươi nữ sinh Radcliffe chúng cháu học cùng với sinh
viên năm thứ nhất trường Harvard. Chúng cháu mau chóng hiểu ra rằng nếu
chúng cháu giành được điểm cao nhất, các bạn nam ấy sẽ chỉ còn lại điểm
thấp hơn, có nghĩa là họ sẽ mất quyền được hoãn quân dịch và bị quân đội
tóm ngay. Vì vậy cháu tập hợp đám con gái lại thành nhóm. Chúng cháu
nhất trí giả vờ ngốc nghếch... để các bạn nam giành được điểm cao. Nhưng
sau bài thi thứ nhất, giáo sư gọi chúng cháu đến mà bảo, ‘Tôi biết các cô
đang làm trò gì. Các cô thông minh hơn nhiều so với những gì thể hiện trong
bài thi. Thôi ngay cái trò ấy đi.’ Khi chúng cháu cố gắng giải thích về vấn đề
quân dịch, giáo sư ngắt lời, ‘Trước khi khóa học bắt đầu, tôi đã quyết định
hạ của mỗi nữ sinh hai điểm và nâng cho nam sinh một điểm rồi. Vậy nên
xin các cô thi cử cho thật tốt, tiếp thu lấy tri thức, còn bảo vệ các chàng trai
thì để tôi lo.’ Điểm C duy nhất có được. Cháu quý nó lắm.”
Tôi đưa cô đi ăn tối và lắng nghe cô tả sơ qua về mọi trò gian dối cô đã sử
dụng để giúp đám nam sinh không phải nhập ngũ: thuốc gây nhiệt độ cao
trước khi khám sức khỏe, mấy thứ thuốc khác giả tiếng tim, phiếu khám sức
khỏe giả, hồ sơ giáo dục giả, và một đường dây bí mật bằng tàu hỏa giống
như hệ thống được dân nô lệ sử dụng trong thập kỷ 1850, đi từ New York
đến New Haven, Boston, Montreal. Một người bạn cùng lớp với cô tại
Radcliffe, con gái một mục sư, chuyên dạy những thanh niên vô thần đóng
giả làm người từ chối nhập ngũ vì lương tâm không cho phép với sự hỗ trợ
của giấy tờ giả do các giáo sĩ giả cung cấp... Một bầu không khí mục nát độc
hại nảy sinh từ cuộc chiến tranh Việt Nam, và Gretchen Cole ở chính giữa.
“Cháu biết, việc ấy không hay ho gì - đưa các chàng Tarzan trẻ trung khỏe
mạnh vượt biên sang Canada - nhưng chẳng có gì chúng cháu làm lại có thể
đem so với một tội ác còn lớn hơn nữa, đó là tiến hành cuộc chiến tranh
không tuyên bố khiến biết bao thanh niên Mỹ phải bỏ mạng và để cho những
người như ông hoặc cha cháu cứ việc tiếp tục hoạt động kinh doanh bình
