đầu, tôi đã thấy ngay là bà hiểu rõ.
Bà bảo tôi ngồi xuống một chiếc ghế bành trong phòng khách sạn của tôi
và đặt một cái đồng hồ trên bàn, giữa hai người. Sau đó, xin Chúa cứu giúp
con, bà bắt đầu giảng bằng tiếng Pháp về sông ngòi ở Pháp. Bà không cho
tôi một chút xíu manh mối nào bằng tiếng Anh ngõ hầu giải thích bà đang
làm gì, nhưng với kịch tính hấp dẫn bậc nhất - joie de vivre
, vẻ gay cấn hồi
hộp và ngữ điệu, nét mặt và đôi tay liên tục kết hợp - người phụ nữ ấy đã
cho tôi nghe cảm xúc của bà về những con sông lớn nổi tiếng ở Pháp và
phong cảnh trên đường chảy của chúng.
Làm thế nào tôi hiểu được bà đang nói gì? Tôi nghe thấy các từ, Loire,
Rhin, Rhône, Garonne và Seine. Tôi hoàn toàn không nắm bắt được bất cứ
điều gì bà nói về bốn dòng sông sau, nhưng khi nói về sông Loire, bà dùng
từ château
và trong lúc nhắc đến một số tòa nhà tráng lệ mà bà biết hồi
còn là cô bé, vẻ mặt bà chợt trở nên mơ màng vì kỷ niệm, và sự rộng lớn của
những gì bà từng nhìn thấy được truyền sang tôi, rồi chỉ trong tích tắc những
từ tiếng Pháp mà tôi vốn không thể hiểu chuyển cho tôi một thông điệp cũng
dễ hiểu và rõ ràng như một tít báo. Trong buổi học đầu tiên kéo dài sáu mươi
phút ấy, tôi nghe được khoảng ba giây tiếng Pháp, nhưng là nghe với một
xúc cảm mãnh liệt mà tôi còn nhớ cho đến tận hôm nay.
Ngày thứ hai, bà Trenet thuyết trình cho tôi nghe về điện ảnh Pháp:
Fernandel, Raimu, Brigitte Bardot, René Clair. Đến giữa bài, khi tôi còn
chưa hiểu gì thì bà tình cờ nhắc đến một cái tên mà tôi biết, Arletty, thế là tôi
bất giác reo, “Oui, Les Enfants du Paradis.” Một nụ cười thích thú nở trên
môi bà, rồi bà hỏi, “Vous connaissez?”
và tôi đáp, “Oui.”
Vì theo ý tôi, Les Enfants du Paradis là bộ phim hay nhất từng được sản
xuất, một tác phẩm dài sinh động tường thuật những gì diễn ra trong và xung
quanh Les Funambules, một nhà hát tạp kỹ ở Paris thời cách mạng 1848. Nó
đã đưa tên tuổi Jean-Louis Barrault đến với thế giới, và nhiều nhà phê bình
yêu thích cảnh ông tháo gỡ được một vấn đề của cảnh sát thông qua điệu bộ.
Tôi quen một nhà triết học ở New York, người đã phân chia thế giới ra làm
hai phần, một phần đã xem phim Les Enfants còn một phần chưa; ông ta xếp
