“Làm gì còn cách nào khác? Nếu toàn bộ hệ thông xã hội đã thối nát thì
cô có thể làm gì ngoài việc phá nó tan tành?”
“Cô cải thiện nó. Hệ thống xã hội luôn luôn phải được cải thiện.”
“Ý cô là dùng phương pháp tiệm tiến?” cô Eltregon hỏi, vẻ khinh khỉnh.
“Chính thế.” Lúc này Gretchen đã nghiêng hẳn người về phía trước, và
với một loạt lý lẽ đanh thép mà tôi không biết là cô lại có nhiều đến thế, cô
bắt đầu tranh luận theo kiểu Socrates và hết sức kiềm chế biện hộ cho sự thất
thường lên xuống trong chính trị, đặc tính của các dân tộc nói tiếng Anh
trong bảy trăm năm qua. Các anh lính đều ngừng chuyện trò để theo dõi.
Susan Eltregon không phải người dễ thuyết phục. Trong những đêm dài
dằng dặc ở Montana và những buổi chiều nóng như thiêu như đốt ở St.
Louis, cô ta đã tiếp thu được một nền tảng triết lý xã hội giúp ta giữ vững
những lý thuyết cách mạng của mình, và cô ta đã tạo được danh tiếng cho
bản thân: “Như chúng ta đã biết, chính quyền như chúng ta vẫn biết phải bị
phá hủy trước sức ép liên tục của tình trạng hỗn loạn, và giờ đây trách nhiệm
của mỗi chúng ta là gia tăng tình trạng hỗn loạn đó để ngày mai chúng ta có
thể chứng kiến sự tiến hóa của một xã hội mới.” Tôi để ý thấy khi chuyện
trò cô ta không bao giờ dùng cách nói rút gọn: cô ta luôn nói it is hẳn hoi
chứ không phải it’s. Đối với cô ta, cuộc sống rất mãnh liệt và độc đáo, và khi
chạng vạng buông xuống con ngõ hẹp tối sầm, tôi có thể thấy cô ta đã phát
cáu với Gretchen, người vẫn lắng nghe chăm chú, đánh giá và phản biện.
Mắt Gretchen không một lần vụt sáng lên niềm vui khám phá những khi
Eltregon nêu ý kiến đáng chú ý nào đó, vì cô đã nghe những lý lẽ này từ
nhiều năm trước tại các buổi tọa đàm thân mật ở ký túc xá; lúc này cô nghe
với thái độ tôn trọng và thầm đánh giá trong đầu, rồi mỗi khi Susan trình bày
xong một lập luận, Gretchen lại mỉm cười, công nhận những dữ liệu ấy là
không thể bác được, và bắt đầu phản biện. Rõ ràng Susan sẽ không tuyển
được Gretchen vào hàng ngũ cách mạng.
Cuộc thảo luận kết thúc một cách bất ngờ. Sau khi nói hết những gì đã
chuẩn bị sẵn, cô Eltregon hỏi, “Nhưng chẳng phải chính cha cô - một người
