Hồi lần đầu đi công tác xa Geneva, tôi được cử đến Campuchia để bán
các quỹ tương hỗ cho những người Mỹ làm việc tại một con đập mà công ty
Morrison-Knudsen ở bang Idaho đang xây, và những lúc rảnh rỗi tôi hay la
cà quanh khách sạn Bijou ở Phnom Penh, nơi một đám phóng viên Mỹ tụ
họp viết bài về nền độc lập mà Campuchia đã giành lại được từ tay người
Pháp. Đối với tôi, thành phố đó là một trải nghiệm mới mẻ, sự hòa trộn giữa
buồn tẻ và thách thức. Suốt cả tuần, anh sẽ chẳng có việc gì để làm ngoại trừ
nhìn ngắm các cô gái hông hẹp trong bộ sampot; thỉnh thoảng những sự việc
kỳ quái sẽ nhắc anh là anh đang ở một thành phố phương Đông với các luật
lệ khác.
Tôi thành bạn thân của cánh phóng viên, những người cũng chịu tác động
của sự buồn tẻ và đang háo hức muốn phiêu lưu. Chúng tôi đi thăm điện
Phật, cuốc bộ cùng các nhà sư mặc áo cà sa trong những vòng khất thực
buổi sáng, lên vùng cao tới các ngôi đền âm u ở Angkor, và lần đến các quán
rượu chui.
Phnom Penh là nơi gặp gỡ của hai con sông, sông Mê Kông đục ngầu và
sông Tonle-Sap nhỏ hơn, và gần chỗ hợp lưu của chúng có một vài dãy lều
cỏ thấp lè tè. Dân ở đó toàn là cu li và phu quét rác, anh có thể đoán được
gia đình nào có của ăn của để dựa vào việc họ đặt những tấm tôn múi đè lên
mái cỏ, dấu hiệu của sự sung túc ở khắp Đông Nam Á.
Một buổi tối, lúc ruồi bay dày đặc trong khách sạn Bijou, một phóng viên
Denver khoảng hai mươi lăm tuổi đề xuất, “Chúng ta xuống bờ sông chơi
đi,” và tất cả người nghe đều hiểu ý anh. Khoảng bảy người hưởng ứng,
“Sao lại không nhỉ?” vậy là chúng tôi thuê bốn chiếc xe kéo rồi lập tức khởi
hành. Tôi bị nhét vào ngồi chung xe với anh phóng viên Denver, trên đường
đi anh nói với tôi, “Tôi cho rằng cứ giam chân ở Phnom Penh mà không thử
một lần thì thật ngu ngốc.” Tôi tán thành và hình như những người khác
cũng vậy.
Xe kéo dừng lại trước một túp lều có mái tôn múi bên bờ sông Mê Kông.
Một người Campuchia hoặc Trung Quốc gầy quắt queo - chúng tôi chịu
không phân biệt nổi là người nước nào - đứng bên cửa niềm nở gật đầu
