định tổng chi phí, và với phí tổn nguyên liệu thô và nhân công đã được giảm
thiểu, công ty sản xuất thêm một trăm nghìn sản phẩm nữa, đem bán ở nước
ngoài. Bỗng nhiên hoạt động này lại có lãi và mọi người đều có lợi hơn -
người tiêu dùng Mỹ, người lao động Mỹ, công ty vận tải biển Mỹ, nhà đầu
tư Mỹ và người tiêu dùng nước ngoài, riêng thành phần cuối cùng này được
mua sản phẩm chất lượng cao với giá bằng một phần mười số tiền anh ta
phải trả nếu có người thử cung ứng nó tại địa phương.
Hãy tạm quên một thực tế là để tạo điều kiện cho người nước ngoài mua
được tủ lạnh, chúng ta đã đưa tiền cho họ thông qua con đường viện trợ
nước ngoài. Một cá nhân hay một quốc gia phải sử dụng tiền của mình vào
việc gì đó chứ. Và ngoài ra, chín mươi xu của mỗi đồng đô la ấy lại quay về
tay chúng ta - thế thì có ai thiệt thòi đâu? Tôi nghĩ có lẽ anh sẽ rất ngạc
nhiên nếu biết rằng biết bao nhiêu thứ anh có thể mua được là do lợi nhuận
trong sản xuất đã được bảo đảm bởi số lượng tiêu thụ ở nước ngoài.
Người đại diện kỹ thuật có vai trò gì? Tôi nhớ lại những năm năm mươi,
khi thị trường ở nước ngoài hầu như là của riêng chúng ta... à, chúng ta và
người Anh. Sau đó người Nhật láu cá bắt đầu chen chân vào, nhưng thành
thực mà nói, thời kỳ đó sản phẩm của họ không được bền chắc lắm - máy
móc thì mau hỏng; linh kiện thì khó kiếm... và bao nhiêu nhân công ở
Pakistan nói được tiếng Nhật chứ?
Chính người Đức - tức là người Tây Đức - cùng người Thụy Điển và đặc
biệt là người Thụy Sĩ đã thay đổi tất cả. Trước tiên họ sản xuất máy móc
chất lượng cao - không khá hơn sản phẩm của chúng ta và người Anh,
nhưng cũng rất tốt. Thế thì khác nhau ở chỗ nào? Họ đảm bảo với bất kỳ
khách hàng nào ở các nước chậm phát triển, “Nếu cỗ máy này hỏng vào
ngày thứ Hai - đã là máy móc thì phải hỏng hóc thôi, như các vị đã biết qua
kinh nghiệm với máy Mỹ - các vị điện cho chúng tôi và chúng tôi sẽ đưa
một người lên máy bay trong vòng hai giờ và anh ta sẽ có mặt ở chỗ các vị
vào tối thứ Ba để giải quyết vấn đề của các vị.” Và họ đã thực hiện đúng
như vậy. Họ đã cho chúng ta thấy một cách tiếp cận quan hệ công nghiệp
hoàn toàn mới. Chắc hẳn họ phải chi một triệu đô la cho các chuyến đi bằng
