về nhà, hai chúng tôi ngồi ngoài hè quan sát khu vịnh, chỗ trú chân qua đêm
của nhiều tàu bè, và ông đã dùng một từ tôi chưa nghe thấy bao giờ. Ông
nói, ‘Ngày xưa - thật ra là ngay từ hồi tôi còn bé tí - các barracoon đã có đó
rồi,’ rồi ông chỉ về phía rừng rậm ở đầu bên kia đảo. Tôi hỏi ông barracoon
là gì, và ông ngạc nhiên nhìn tôi. ‘Cậu không biết barracoon là gì thật sao?
Tổ tiên cậu biết đấy, về điều này chúng ta dám chắc.’ Rồi ông giải thích rằng
thời chế độ nô lệ, vốn tồn tại trên đảo này cho tới tận đầu những năm 1900,
người da đen bị bắt ngay giữa châu Phi và bị lùa thành từng đoàn đến các
khu cảng, tại đó tàu thuyền sẽ cập bến định kỳ để bốc hàng. Trong thời gian
chờ đợi từ lúc nô lệ bị đưa đến bờ biển cho đến khi tàu bè vào bến nhận
hàng, họ bị nhốt trong các khu trại rộng lớn có lính mang súng trường và
chó dữ canh gác, những trại đó là barracoon.’ Tôi cho rằng từ coon
từ đó mà ra. Người từng ở barracoon.
“Thế đấy, ông Hajj’ ngạc nhiên thấy tôi mù tịt chuyện này đến nỗi ông
cho tôi xem một số sách mà ông nghĩ tôi nên đọc. Ông kiếm được chúng
nhờ các thuyền trưởng hay du khách nghiền ngẫm về Moçambique suốt
hành trình dài từ châu Âu tới, và tôi thường rời chiếc pop-top ngay sau bữa
sáng để đến chỗ ông, ngồi cả ngày trên hiên nhà đọc những cuốn sách đáng
sợ ấy. Chúng đều nói về chế độ nô lệ.”
Cậu rùng mình khi kể với tôi chuyện này, vì mặc dù giống bất kỳ người
da đen có học thức nào, cậu có biết chế độ nô lệ, nhưng sự ghê sợ tột cùng
của nó đã bị xóa sạch khỏi nhận thức của cậu, như thể nó là gánh nặng quá
lớn tâm trí không tài nào chịu nổi. “Nhưng bây giờ tôi đã chìm đắm trong
đó. Trong sách của ông Hajj’ tôi đọc được: ‘Từ đảo Moçambique có quá
nhiều nô lệ bị nhét lên tàu, đến nỗi người ta đặt một băng ghế đá cẩm thạch
trên bờ biển phía trước lâu đài, và ở đó, khi đám nô lệ mang nặng xiềng xích
bị dồn lại, giám mục sẽ đến và vẫy tay cải đạo cho tất cả bọn họ theo Thiên
Chúa giáo, để nhỡ họ có chết trong Hành Trình Giữa
thì linh hồn họ sẽ
được lên thiên đường, và đây là một hành động khôn ngoan vì các con tàu
lèn chật cứng đến nỗi ba mươi, bốn mươi phần trăm nô lệ sẽ chết trước khi
