tác, tôi thường xuyên gặp những người Mỹ trưởng thành có tư tưởng bảo
thủ, cứ thấy thanh niên nuôi tóc để râu lại nghĩ ngay đó là những nhà cách
mạng; họ hài lòng một cách thích thú khi phát hiện ra đám thanh niên cũng
chỉ phản động đến như họ.
Harvey Holt là một ví dụ điển hình cho phản ứng này. Lần đầu gặp các
bạn trẻ ở Pamplona, anh đã khẳng định họ hẳn phải là những nhà cách
mạng, nhưng sau nhiều cuộc tranh luận kéo dài liên quan đến chính trị, anh
nói với tôi, “Ông biết không, ngoài vấn đề Việt Nam và những quan điểm vớ
vẩn về tình thân ái giữa các chủng tộc, các bạn trẻ này cũng khá vững vàng
đấy.” về sau anh lại bảo tôi, “Ông có thể nhầm lẫn nếu nghe các bài hát của
họ. Ông sẽ tưởng họ sắp đốt trụi New York đến nơi rồi. Nhưng khi nói
chuyện với họ về kinh tế hay bầu cử, ông sẽ thấy họ cũng bảo thủ không
kém gì ông và tôi... chỉ là họ hành động theo cách của mình.” Tôi hỏi anh
nghĩ tôi bỏ phiếu cho ai, thì anh đáp, “Ô, ông rất có thiện cảm với lớp trẻ,
nhưng tôi tin chắc khi cần thiết người ta có thể tin cậy ông được.”
“Để bầu cho người Đảng Cộng hòa ư?”
“Một người hiểu biết còn có thể bầu cho ai khác nữa?” anh hỏi lại.
Tôi luôn luôn phát hoảng bởi ngôn ngữ nghèo nàn của nhiều bạn trẻ, ấy
thế mà họ đều học ở các trường đại học danh tiếng của chúng ta. Như tôi
từng kể, đôi lúc Claire thao thao liên tục cả một tiếng đồng hồ mà chẳng nói
được mấy chuyện, chủ yếu là “bạn biết đấy” và “ôi chà”, nhưng dù sao thì
đây cũng còn là một kiểu thất học dễ thương. Tệ hơn nữa là một cô gái
người Ohio, cứ mỗi đoạn lại thêm ít nhất là một lần “bạn cứ nên tin đi.” Bất
cứ khi nào tán thành ý kiến của tôi, một thanh niên miền Nam đều nói, “Ông
không chỉ huýt sáo có mỗi bài ‘Dixie’, ông bạn ạ.” Một cô sinh viên cao
đẳng Missouri luôn mào đầu ý kiến của mình bằng: “Tôi chỉ muốn ông
biết”, trong khi một cậu thanh niên Brooklyn thì bất cứ việc gì cũng liên hệ
tới nhà văn Pháp André Gide - dường như anh ta không tìm nổi sự so sánh
nào khác.
Trong cuộc sống tinh thần của những thanh niên Mỹ đó có hai khía cạnh
khiến tôi ngạc nhiên. Thứ nhất là chính trị. Không người nào tôi quen từng
