cũng có hai năm liền rất tồi tệ."
"Chúng tôi cũng có nạn đói kém. Đói kém gì thì cũng là không tốt. Bây
giờ tình hình nước ông ra sao?"
"Chúng tôi đã mất mùa ba lần trong vòng mười năm vừa qua, trời không
nắng cho lúa chín. Nhưng đó là bàn tay của Đấng tối cao. Hiện nay England
rất mạnh. Chúng tôi giàu có. Dân nước tôi làm việc chịu khó. Chúng tôi tự
làm lấy vải mặc, các thứ vũ khí... phần lớn len của cả Châu Âu. Có một ít
lụa mua từ Pháp sang nhưng chất lượng kém, mà cũng chỉ người giàu mới
được dùng."
Blackthorne quyết định không nói gì về dịch hạch hoặc những cuộc bạo
động, những vụ nổi loạn gây nổ bởi việc rào kín các đất công và sự di cư
của nông dân ra thành phố, thị trấn. Anh chỉ nói về các ông vua, các nữ
hoàng tốt, những lãnh tụ vững vàng, sáng suốt, những nghị viện khôn ngoan
và những cuộc chiến tranh thắng lợi.
"Đại nhân Toranaga muốn hoàn toàn rõ ràng. Ông cho rằng chỉ có sức
mạnh của hải quân mới bảo vệ được đất nước ông chống lại Spain và
Portugal, có phải không?"
"Vâng. Chỉ có hải quân thôi. Làm chủ mặt biển của chúng tôi, giữ cho
chúng tôi được tự do. Nước các vị cũng là đảo như chúng tôi, không làm
chủ được các biển của các vị, phải chăng các vị cũng sẽ không chống chọi
được một kẻ thù từ bên ngoài?"
"Chúa công tôi đồng ý với ông."
"A, nước này cũng đã từng bị xâm lăng ư?" Blackthorne thấy Toranaga
thoáng cau mày khi Mariko quay lại dịch cho ông ta và anh tự nhắc nhở
mình phải tự giới hạn vào các câu trả lời, không đặt câu hỏi.
Khi Mariko quay lại nói với anh, nét mặt nàng có vẻ trang nghiêm hơn.
"Đại nhân Toranaga bảo tôi phải trả lời câu hỏi của ông. Anjin-san. Vâng,
chúng tôi đã bị xâm lăng hai lần. Cách đây hơn ba trăm năm... có lẽ là năm
1274 theo cách tính của các ông... quân Mông Cổ của Kulilai Khan vừa mới
chinh phục Trung Hoa và Triều Tiên đã tiến hành đánh chúng tôi khi chúng
tôi khước từ không chịu thuần phục chúng. Vài nghìn quân Mông Cổ đã đổ
bộ lên Kyushu nhưng các Samurai của chúng tôi đã cầm chân được chúng
