ảo ảnh phát hiện. Do đó, người đàn bà có hơn người đàn ông một bản năng;
vả lại, ở họ, hệ thống hạch cũng phát triển hơn. Khối óc con người vốn lơn,
nên con người có ít bản năng hơn các thú vật và đã thế các bản năng ít ỏi ấy
lại dễ lầm lẫn. Vì vậy mà mỹ cảm vốn là bản năng điều khiển sự lựa chọn
khi cần thỏa mãn tính dục, có khi đi lầm đường và trở thành xu hướng đồng
tính gian dâm. Trường hợp này cũng tương tự như trường hợp con nhặng
xanh (musca vomitoria) thay vì đẻ trứng, theo như bản năng của nó, trên
thịt thối lại đẻ trên hoa cây Xác chết (Arum dracunculus) chỉ vì lầm mùi xác
chết của giống hoa này.
Một cuộc phân tích chính xác hơn về bản năng này, hẳn chứng minh
đầy đủ cho các quan niệm bảo rằng nền tảng của mọi cuộc tình ái là một
bản năng hoàn toàn hướng về cá thể được cấu sinh, và vì thế, ta không thể
không làm cuộc phân tích ấy. Vậy trước hết ta phải nói rằng trên phương
diện tình ái, bản chất người đàn ông thiên về bất nhất, bản chất người đàn
bà thiên về như nhất. Tình yêu của người đàn ông phai lạt trông thấy ngay
từ lúc vừa được thỏa mãn; hầu hết những người đàn bà khác thu hút hắn còn
hơn là người đàn bà mà hắn đã chiếm được, và hắn mong được thay đổi.
Trái lại, tình yêu của người đàn bà lại gia tăng chính từ lúc ấy. Đó là một
hậu quả của ý định của thiên nhiên nhắm vào sự lưu tồn, và do đó vào sự
gia tăng chủng loại càng nhiều càng hay. Vì người đàn ông có thể cấu sinh
trên hàng trăm đứa con một năm, nếu như đi lại với trên hàng trăm người
đàn bà; còn người đàn bà dù có đi lại với bao nhiêu người đàn ông chăng
nữa, trong một năm cũng chỉ sinh được một đứa con (không kể sinh đôi). Vì
thế cho nên người đàn ông khi nào cũng đi tìm những người đàn bà khác,
trong khi người đàn bà lại quyến luyến một người đàn ông duy nhất; vì bản
chất tự nhiên thúc đẩy mà chả cần phải suy nghĩ họ phải giữ lấy cho họ cái
người nuôi dưỡng và bảo vệ cho dòng giống tương lai. Vì vậy, ở người đàn
ông, lòng chung thủy có tính chất giả tạo, ở người đàn bà, là lẽ dĩ nhiên, và
cũng vì thế tội ngoại tình ở người đàn bà khó tha thứ hơn ở người đàn ông
nhiều, cả về phương diện khách quan, vì các hậu quả của nó, cũng như về
phương diện chủ quan, vì nó trái với thiên nhiên.
