những người công nhân mỏ than, mỏ đá, một số thể bệnh máu trắng cùng nhiều
căn bệnh nghiêm trọng khác.
- Do ký sinh trùng: Các sinh vật gây bệnh được gọi là các tác nhân gây bệnh,
chúng có thể được chia thành các vi sinh vật bao gồm các vi khuẩn, virut, động
vật nguyên sinh, nấm và các loài lớn hơn, ví dụ như loài giun. Theo dự tính
hằng năm có tới 2 triệu người chết vì sốt rét. Đây chỉ là một trong số rất nhiều
bệnh của con người do ký sinh trùng gây ra.
b) Các nguyên nhân bên trong của bệnh tật
- Các dị tật di truyền: Bệnh di truyền thường là kết quả của các đột biến gen,
ảnh hưởng đến sự sản xuất enzym hay các protein khác. Ví dụ như bệnh
galactoz huyết xuất hiện khi cơ thể không tạo ra enzym galactoz-1-photphat
uridyl transferaza. Enzym này giúp cho con đường chuyển hóa được diễn ra
bình thường, biến galactoz thành glucoz sử dụng trong quá trình hô hấp. Khi
vắng mặt nó, chất trung gian của lactoz-1-photphat tập trung lại trong máu, gây
tổn thương gan và làm chậm phát triển về trí tuệ. Loại bỏ hoàn toàn lactoz (từ
sữa và các sản phẩm của sữa) và galactoz trong thức ăn có thể giúp cho các trẻ
em bị mắc bệnh vẫn phát triển bình thường được.
Những bất thường về gen khác bao gồm bệnh phenyl niệu (PKU) có ảnh
hưởng tới chuyển hóa axit amin phenilalanin, bệnh thiếu máu hồng cầu hình
liềm và các bệnh có liên kết với giới tính khác như bệnh ưa chảy máu và bệnh
mù màu... đều có liên quan tới đột biến gen. Những bất thường của nhiễm sắc
thể cũng gây ra các bệnh như hội chứng Đao (Down), hội chứng Tơcnơ
(Turner) và hội chứng Claiphentơ (Klinefelter).
- Những đột biến soma: Đây là những biến đổi trong ADN của các tế bào
soma. Những đột biến này không di truyền và thường xuất hiện do bị nhiễm
các chất độc, hoặc do sai lầm ngẫu nhiên trong quá trình tái bản ADN trước khi
tế bào phân chia. Trong khi cơ thể có các cơ chế sửa chữa ADN tổn thương
một cách hoàn hảo thì một số đột biến soma gây ra những biến đổi vĩnh viễn
trong phân tử ADN, làm cho hoạt động của tế bào mất bình thường. Sự phân
chia tế bào không kiểm soát nổi của một số dạng tế bào ung thư dẫn đến sự
hình thành khối u là một ví dụ điển hình.
