Có thể có nhiều giáo viên hay nhà nghiên cứu không nhất trí với chúng
tôi khi chúng tôi nhận định những trường hợp nói trên là những lỗi. Quan
điểm của họ có một cơ sở rất vững vàng là biên độ phổ biến rất lớn và tần
số xuất hiện rất cao của những kiểu nói hay viết mà chúng tôi cho là sai.
Quả nhiên, chỉ cần đọc một số báo hàng ngày, nghe một buổi phát thanh,
hay xem một buổi truyền hình cũng có thể nhặt ra được vài ba chục câu
phạm lỗi khi dùng trạng ngữ ở phần đầu như thế. Điều đó khiến ta phải suy
nghĩ kỹ xem tại sao người Việt phạm lỗi kiểu này nhiều đến thế: Phải chăng
đó là một xu hướng tự nhiên của tiếng Việt?
Như trên kia đã nói, trạng ngữ hay bị nhầm với chủ ngữ khi được đặt ở
vị trí chủ đề vốn là vị trí tiêu biểu của chủ ngữ. Vấn đề nên đặt ra ở đây là
phải chăng trong tiếng Việt không làm gì có sự phân biệt giữa chủ đề và
chủ ngữ, và chính điều đó cho phép người Việt dùng trạng ngữ ở chỗ lẽ ra
phải có chủ ngữ?
Theo ý chúng tôi, trong tiếng Việt vai trò của chủ ngữ trong câu quả
không quan trọng bằng vai trò của chủ đề. Chức năng cú pháp của một ngữ
đoạn, trong đó có chức năng chủ ngữ mà nội dung ngữ nghĩa tiêu biểu nhất
là chỉ kẻ (vật) hành động, hay mang tính chất, hay trải qua trạng thái (khác
với bổ ngữ mà nội dung tiêu biểu là chỉ kẻ (vật) làm đối tượng hay mục tiêu
cho hành động hay vận động) và với các chức năng khác, trong đó có chức
năng trạng ngữ, lệ thuộc rất nhiều vào nghĩa của từ ngữ, đến nỗi nhiều khi
rất khó xác định đâu là chủ ngữ, đâu là bổ ngữ. Chẳng hạn trong hai câu:
Bác sĩ N. mổ rồi và Bệnh nhân N. mổ rồi
ta khó lòng mà căn cứ vào vị trí để xác định bệnh nhân là chủ ngữ hay là
bổ ngữ,
tuy ta biết rõ bác sĩ chắc phải là người làm cái việc mổ, còn bệnh
nhân chắc phải là kẻ được người ta mổ cho.
Mặt khác, vị trí đầu câu của bác sĩ và bệnh nhân cho phép ta khẳng định
một cách chắc chắn rằng cả hai đều là chủ đề của câu. Vậy liệu có thể nói
