Nhưng thưa những công dân Athènes đã bỏ phiếu xoá án tôi,
Socrate sẵn sàng đàm luận tiếp với quý vị về chuyện xảy ra, trong
khi người ta chưa đưa tôi đến nơi chờ chết vì còn bận bịu việc toà.
Chúng ta hãy tĩnh tâm một lúc và dùng khoảng thời gian còn lại để
cùng đàm luận. Tôi muốn kể quý vị nghe như với bạn hữu chuyện
kỳ lạ đã xảy ra cho tôi hôm nay, và giải thích với quý bạn ý nghĩa
của nó. Vâng, thưa quý thẩm phán (khi gọi như thế, tôi chỉ trả lại
quý vị một danh nghĩa chính đáng), tôi vừa trải nghiệm điều khác
thường sau. Cái tiếng nói quỷ thần suốt đời vẫn luôn luôn văng
vẳng bên tai, không bỏ lỡ một dịp nào dù nhỏ đến đâu để can ngăn
mỗi khi tôi có ý định làm điều gì sai trái, hôm nay lại giữ im lặng,
trong khi tôi phải đương đầu với điều mà mọi người có thể và trên
thực tế đều cho là nỗi bất hạnh lớn nhất như quý vị biết đấy. Nó
không cản tôi khi ra khỏi nhà sáng nay, khi bước ra trước tòa, khi
đang phát biểu hay sắp nói điều gì, dù vẫn có thói quen ngắt lời tôi
giữa chừng trong mọi hoàn cảnh bình thường khác. Tại sao hôm nay
nó lại không ngăn chận bất cứ hành động nào, lời lẽ nào của tôi? Để
tôi giải thích với quý bạn: bởi vì điều xảy ra cho tôi hôm nay có vẻ
như thật là điều lành, và hẳn là chúng ta đã sai lầm khi tưởng rằng
cái chết là nỗi bất hạnh. Đối với tôi, bằng chứng hiển nhiên là nếu tôi
lỡ làm điều chi sai trái, thì cái tiếng nói ấy đã lên tiếng cảnh báo.
Còn vài lý do khác để nghĩ rằng cái chết là điều lành. Nó chỉ có
thể là một trong hai ngả sau: hoặc là sự hủy diệt tuyệt đối và tiêu tan
hoàn toàn của ý thức, hoặc chỉ đơn giản là sự chuyển dời của linh
hồn từ cõi này sang cõi khác như người ta nói
. Nếu cái chết là sự
tước bỏ mọi cảm thức, một giấc ngủ không chiêm bao, thì nó sẽ là
hạnh phúc tuyệt vời phải không quý bạn? Bởi vì, ai đó trong quý vị
cứ chọn lấy một đêm dài đẫy giấc không bị mộng mị quấy rầy, và so
sánh nó với tất cả những ngày, những đêm đã lấp đầy đời mình thử
xem. Hãy suy nghĩ rồi tự hỏi xem, liệu trong đời mình đã có được
bao nhiêu lúc sung sướng, êm ả hơn thứ đêm ấy. Tôi tin chắc rằng
