này nó mới mở miệng: Không, ông đã bắt đầu thì phải kể đến kết cục. Tôi nói, chẳng
biết bắt đầu từ đâu. Nó đảo đôi mắt trắng dã, nói:
- Đến đoạn vui nhất, náo nhiệt nhất, đi chợ phiên!
... Mỗi lần đến chợ phiên là tôi vui, bởi ở đó có nhiều trò hấp dẫn trẻ con.
Lần ấy, tôi bắt gặp một người có quan hệ thân thiết với bố là huyện trưởng Trần
đang bị dắt đi trên đường để thị chúng. Đầu ông ta trọc lóc, sau này trong hồi ký của
mình, ông ta kể rằng sở dĩ ông ta phải cạo trọc là nhằm tránh những cú nắm tóc lôi của
Hồng vệ binh. Lúc này, bên hông ông ta đang đeo một con lừa bằng giấy dán, vừa chạy
vừa múa trên đường, khuôn mặt tươi cười nhưng trông có vẻ dài dại rất giống với cảnh
hóa trang những nghệ nhân dân gian trong dịp xuân. Trong thời gian phong trào luyện
gang thép sôi nổi, ông ta đã từng cưỡi con lừa nhà tôi đi khắp nơi để thị sát, cho nên có
người ác miệng đặt cho một biệt danh là “huyện trưởng lừa”. Lúc đại cách mạng văn
hóa bắt đầu, để tăng thêm tính hài hước vui vẻ trong việc công kích những người có
chủ trương đi theo chủ nghĩa tư bản, đồng thời cũng nhằm lôi kéo sự chú ý của quần
chúng, Hồng vệ binh bắt ông ta phải cưỡi con lừa bằng giấy. Rất nhiều cán bộ đảng
viên lão thành trong hồi ký của mình khi viết về cách mạng văn hóa đều xem đó là thời
kỳ mà đất nước Trung Quốc như một địa ngục trần gian, còn đáng sợ hơn cả những trại
tập trung của phát xít Đức, riêng ông huyện trưởng này lại dùng một giọng văn buồn
buồn nhưng hết sức sinh động kể về những điều ông đã gặp phải khi cách mạng văn
hóa mới bắt đầu. Ông kể rằng, ông cưỡi trên con lừa giấy, bị điệu qua mười tám cái chợ
phiên trong toàn huyện, kết quả là sức khỏe của ông tốt hẳn ra, chứng cao huyết áp và
mất ngủ của ông bị mất hẳn. Ông còn nói, mỗi khi nghe tiếng chiêng trống là tự nhiên
thấy hưng phấn, chân tay cứ run lên như con lừa đen ngày trước nghếch mũi dậm chân
mỗi khi gặp được lừa cái. Kết hợp giữa những điều mà tôi tận mắt chứng kiến ở phiên
chợ dạo nọ và những trang hồi ký ấy, tôi mới hiểu vì sao mà khuôn mặt ông ta lúc ấy
trắng bệch, cười điên điên dại dại như thế! Ông ta còn kể rằng, lúc ta vừa nghe tiếng
chiêng trống, vừa leo lên con lừa giấy là cảm thấy mình biến thành con lừa đen của hộ
cá thể Mặt Xanh duy nhất trong toàn huyện, tâm trí bỗng nhiên trôi nổi bồng bềnh giữa
thực tại và ảo giác, cảm thấy hai chân mình hóa thành bốn chân, sau mông mọc ra cái
đuôi, đầu người và đầu con lừa giấy biến thành một giống như những vị thần nửa người
nửa ngựa trong thần thoại Hy Lạp. Trong mơ hồ ông ta nhận ra những nỗi thống khổ và
khoái lạc của kiếp lừa.
Trong Cách mạng Văn hóa, chợ phiên chẳng có hàng hóa gì để trao đổi mua bán
nhưng người vẫn chen vai thích cánh, chủ yếu là để xem trò vui. Đã bắt đầu mùa đông,
mọi người đều mặc áo bông, cũng có một số thanh niên đang cố làm đẹp nên vẫn mặc
