Quê ngoại tôi ở làng biển Thử Luật, xã Vĩnh Thái, huyện Vĩnh Linh,
tỉnh Quảng Trị. Sau này chính quyền mới đặt tên khác, dần dần sách vở
không chép những tên làng rất hay và cổ xưa như Thử Luật, Thượng Luật
ấy nữa. Tuy vậy, trong tâm khảm người dân truyền đời này qua đời khác,
những tên làng ấy vẫn tồn tại.
Làng nội tôi là Thượng Luật, đi vô làng ngoại Thử Luật chỉ hơn 20
cây số. Đi bộ dọc bờ biển bốn tiếng đồng hồ là tới. Mạ tôi họ Đào (Đào Thị
Tam), thời trẻ cùng bạn buôn bán với bà Tố và các bà ở Vĩnh Tú, Vĩnh
Nam... đi buôn chè xanh, thơm (dứa), mít... từ Vĩnh Linh ra vùng biển Lệ
Thủy. Bán chè, mít... rồi mua cá, mắm, nước mắm trở lại bán ở chợ Hồ Xá.
Ba tôi (ông Ngô Văn Thắng) hồi đó mới có vợ. Năm 1934, mẹ già (bà vợ
trước của ba tôi) bị mất do bệnh sau khi sinh con đầu lòng mới được năm
ngày. Những ngày mẹ già mất, mạ tôi đang ở trọ trong nhà để bán hàng.
Thương đứa bé mới sinh khóc nằng nặc, mạ tôi đã bồng ẵm, ru ngủ, rồi cho
bú bằng sữa bò. Đó là chị Ngô Thị Vượng của tôi.
Cảm kích trước tấm lòng của mạ tôi, ba tôi mời bà làm “vú nuôi” của
chị Vượng. Rồi ba tôi cưới mạ tôi, sinh ra được bốn người con trai nữa đặt
tên là Ngô Văn Thạnh, Ngô Văn Thường, Ngô Văn Cường, Ngô Văn Cần.
Năm 1956, ba tôi biết mình sắp bị hạn lớn nên lên xã xin đổi tên bốn anh
em một lúc thành: Ngô Văn Khương, Ngô Tấn Ninh, Ngô Minh Khôi, Ngô
Minh Phục. Ba tôi bắt anh em tôi phải gọi mạ bằng “vú”, không gọi bằng
“mạ” như lũ trẻ trong làng. Sau này ba mất nhiều năm, anh em tôi mới đổi
“vú” thành “mạ”.
Nhà tôi từ trước khi chưa vô hợp tác đã có hai con thuyền bằng gỗ lớn
do ba tôi mua để thuê bạn nghề đi bủa xăm (lưới trũ), đi đánh cá rạn ngoài
chà khơi ngoài 20 sải nước. Khi ba tôi trên 50 tuổi, ông không đi biển nữa
mà anh cả tôi là Ngô Văn Khương đi cùng bạn nghề. Ba tôi suốt ngày đi
dọc biển quăng chài bắt cá buôi, cá đối. Trong Cải cách ruộng đất, ba tôi bị
quy sai là địa chủ, (ông bị đội cải cách ruộng đất bắn oan) sau đó đến Sửa
