Quầy sách cũ thời bao cấp.
Thời bao cấp chỉ có những nhà văn “ngoài biên chế” mới “cơm áo
không đùa với khách thơ”. Các cán bộ “nhà văn” ít khi lo đói. Nhà văn là
cán bộ viết văn của Đảng. “Anh là nhà thơ Nhà nước/ Có việc làm ăn hẳn
hoi” (Đỗ Hoàng). Cho nên ở góc độ nào đó, các văn nghệ sĩ thời bao cấp
sướng hơn. Tác phẩm in ra theo kế hoạch phân phối cho hàng ngàn thư
viện khắp cả nước. Viết theo kế hoạch đề tài được trên chỉ đạo, in ấn theo
kế hoạch tuyên truyền, không lo sách ế không bán được! Nhà văn được
Nhà nước nuôi cũng đỡ khổ đấy, nhưng lại cực theo lối khác. Nhà văn
không được viết thật lòng mình, văn chương thơ phú chủ yếu để minh họa
cho các đường lối chính sách. Ngày ngày các nhà văn đeo mặt nạ hớn hở đi
vào các công trường xí nghiệp viết những gì hồ hởi phấn khởi tin tưởng,
đêm về trùm chăn nức nở những niềm riêng.
Trước khi kể chuyện bạn bè, xin kể chuyện của tôi, chuyện một nhà
thơ nghèo xứ Huế. Ngày đó nhà tôi ở Huế cứ hai ba ngày mới có điện một
ngày. Thỉnh thoảng có điện vài ngày rồi cắt luôn cả tuần. Hai vợ chồng
nuôi lợn, trồng rau, bóc lạc của ngoại thương. Lương tháng lĩnh xong phải
chia ra ba mươi ngày. Mỗi ngày chỉ chi tiêu chừng đó hoặc ít hơn chứ
không được tiêu nhiều hơn, còn đề phòng đau ốm, giỗ chạp. Bữa cơm
không có gì, cả tháng mới có đôi bữa có chút thịt bạc nhạc kho, chỉ vài gắp
là hết. Thịt nạc dành cho con trẻ. Thế mà cũng luôn thấy đời màu hồng.
