cơm. Đã từ lâu bác áp dụng phương pháp này. Trước kia phải ăn ba bát, nay
chỉ cần hai. Nghe nhà thơ nói nhai kỹ cho đỡ tốn cơm mà ứa nước mắt. Mẹ
tôi hỏi lại bác dạo này thế nào. Bác cho biết vừa tìm ra một việc hay lắm.
Nhà bác ở phố Bà Triệu, không xa công viên Thống Nhất là bao. Chiều
chiều, bác và mấy con lại vào công viên, ngồi chơi hóng gió, cho bõ những
lúc ở trong nhà chật chội, tù túng. Nhưng cái chính là sau đó quét lá đem về
làm chất đốt. Công viên có nhiều cây, lá rụng nhiều, chiều nào mấy bố con
cũng quét được hàng bao tải lá khô. Vừa vui vẻ, vừa được vận động chân
tay, lại vừa được việc. Thỉnh thoảng cũng có anh bảo vệ nguyên tắc, gây
khó dễ. Nhưng thường là họ bỏ qua cho. Vả lại, mình quét thế chỉ càng
sạch công viên chứ sao. Từ hồi ấy đến giờ, nhà bác đỡ hẳn nạn thiếu chất
đốt...”.
Nhà văn Phùng Quán thì dễ dàng vượt qua thời bao cấp khó khăn ấy
bằng hai nghề cơ bản: Viết truyện tranh in chui và câu cá trộm. Phùng
Quán là nhà văn quân đội người Huế, anh em kết nghĩa với nhà văn già
Thanh Tịnh. Rất nhiều cuốn sách Phùng Quán viết mang tên Thanh Tịnh,
vì tên Phùng Quán bị cấm, không được in. Nhà văn Thanh Tịnh bảo: “Cho
thằng Quán nó mượn cái tên để nó in sách, kiếm tiền nuôi con!”. Đa số là
Phùng Quán viết sách rồi nhờ người đứng tên, hay bịa ra tên lung tung rồi
đem đến cho “bạn thân” là họa sĩ Hương Quân, biên tập viên ở Nhà xuất
bản Văn hóa Dân tộc in ra để kiếm nhuận bút.
Chỉ bác Thanh Tịnh là cho Phùng Quán mượn tên mà không lấy đồng
thù lao nào. Có khi nhà thơ già còn phải đi xích-lô đến nhà xuất bản họp
cộng tác viên cuối năm để cho Phùng Quán có tên viết sách. Cứ mỗi lần
viết lời cho tập truyện tranh, Phùng Quán được trả 50 đồng. Nên anh phải
viết liên tục. Anh đã viết đến gần trăm cái truyện tranh như vậy. Khi mượn
tên người khác để in, họ mang chứng minh thư đến nhà xuất bản nhận
nhuận bút, có khi họ chia cho anh Quán một nửa, có khi họ lấy luôn. Khi
Phùng Quán “nhắc nhở”, họ vác đến cho cuộn giấy dầu lợp nhà, coi như
nhuận bút sách. Buồn ngao ngán nhưng không dám nói gì.
