đó là anh Nguyễn Văn Thược từ hầm quan sát cử hai dân quân mang súng
AK xuống bờ sóng gặp họ. Hơn ba mươi người cứ giơ hai tay lên trời như
thể đầu hàng. Rồi họ hoa tay múa chân nói tiếng xì lồ xì lào, chẳng ai nghe
được gì cả.
Mọi người đoán chắc là người Trung Quốc hoặc Đài Loan gì đó. Vì
phim Trung Quốc chiếu ở làng cũng nói những thứ tiếng như thế. Mấy anh
dân quân đi gọi ông Ngô Văn Toản, ông anh con cô con cậu với tôi và ba
đứa học sinh cấp ba là tôi, Nguyễn Văn Bạo, Ngô Văn Vựng đang học
tiếng Trung ở trường cấp ba Lệ Thủy vào chỗ con tàu mắc cạn để “đối
thoại”. May ngày đó là Chủ nhật, chúng tôi về nhà. Bác Toản thì viết thứ
chữ Hán cũ, họ chẳng hiểu gì cả. Mấy đứa tôi mới học tiếng Trung, họ nói
mình chẳng nghe được gì, nhưng có câu họ nói họ là người Trung Quốc,
nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thì chúng tôi nghe được (Ửa sư chung
cứa rấn, Trung hóa rấn mín cung hứa quớ).
Chúng tôi đề nghị xã lên trường cấp ba mời thầy Ngữ về. Thầy người
Hà Nội, dạy tiếng Trung Quốc, thầy sẽ nói chuyện được với họ. Hôm sau
thầy Ngữ đạp xe về. Thầy bảo họ có 37 người, trong đó 36 người là ngư
phủ tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, một người là giáo viên dạy tư tưởng
Mao Trạch Đông của tàu. Ngư phủ Quảng Đông không biết tiếng Bắc
Kinh, họ nói tiếng Quan thoại. Chỉ ông thầy giáo dạy tư tưởng Mao trên tàu
mới biết tiếng Bắc Kinh. Ông nói chuyện với thầy Ngữ.
Lần đầu tiên tôi thấy người Trung Quốc. Trời đất ơi, trong tâm trí tôi
lúc đó, Trung Quốc là nước giàu có và rất vĩ đại. Cán bộ xã nói chuyện với
dân hay nhắc: “Liên Xô, Trung Quốc là hai người anh vĩ đại của phe xã hội
chủ nghĩa, luôn luôn vì đứa em Việt Nam...”. Tôi lúc đó đã từng đọc Tây du
ký, Hồng lâu mộng, Thủy hử, Rừng thẳm tuyết dày..., đọc thơ Lý Bạch, Đỗ
Phủ... nên yêu văn học Trung Quốc lắm. Thế mà tất cả ngư phủ Trung
Quốc ấy trước mắt tôi đều gầy nhom và đen nhẻm, y như người suy dinh
dưỡng. Trừ anh giáo viên dạy tư tưởng Mao Trạch Đông mặc quần áo ít
