Nguyên Bình
Sống Trên Đá
Sống trên đá
Một hôm bố kể là có gia đình đã bỏ vùng núi cao, hạ sơn xuống thung lũng
bằng phẳng. Mẹ hỏi: "Thung lũng đó có xa đây không?" Bố nói: "Không xa
đâu, chỗ có đường ô tô mà khi đi chợ ta vẫn qua ấy." Mẹ hỏi: "Đã có nhiều
nhà chuyển đi chưa?" Bố nói: "Bản mình có mấy hộ, còn bản bên họ đã đi
gần hết." Bà ngồi thêu hoa văn vào kuôk-sêr, nói: "Người Mông ta bao đời
nay đều ở trên núi, làm bạn với đá, sống đời ở kiếp với đá. Cái mắt đã quen
nhìn, cái chân đã quen bước trên đá, bây giờ bỏ đi nơi khác nghe chừng cái
bụng nó không ưng. Tao già rồi, có mời tao cũng không đi đâu hết. Khi
chết tao muốn được ở gần tổ tiên." Bố nói: "ở lại, cái nương ngày càng ít
bụi bay lên, đất đã cằn lắm rồi, bắp ngô ngày càng bé nhỏ, năm nao cũng
thiếu ăn, năm nào cũng đói." Bà nói: "Ngày xưa chúng ta lang thang khắp
núi rừng, cái chân đi đã mỏi, tao không còn sống được mấy nữa, tao chán
cái cảnh nay ở mai đi rồi, tao chỉ ở nơi này thôi, không ai ở thì tao ở một
mình..." Bà đã nói rất nhiều. Bố mẹ không nói gì. Còn tôi, không mấy hứng
thú với câu chuyện của bà và bố mẹ nên đã không nghe nữa mà ra đầu nhà,
chèo lên cây đào có cái cành chìa ra từ vách núi ngồi ngắm thung lũng đang
thả sương vào chiều. Bà nói vậy tôi thấy vừa cái bụng. Phải xa nơi này, chỉ
nghĩ đến thôi tôi đã thấy chông chênh nghiêng ngả như đang ngồi trên cành
cây sắp gẫy. Nhưng nghĩ như bố mẹ không phải không nghe được, ở lại
thấy cái đất nó ít quá, cây ngô trồng xuống không lên được, rồi cái nghèo,
cái đói cứ đeo bám ta mãi thì cũng khó mà sống nổi...
Có nhiều thứ gắn bó với cuộc sống của người Mông, nhưng với đá thì hình
như có một cái gì đó thật đặc biệt. Từ thời xa xưa, bà nói rằng người Mông
chưa biết làm nhà đã ở trong hang đá, lấy tảng đá làm giường, lấy khe đá
làm nơi bắc bếp đun nấu. Sau này con người đã biết làm nhà thì đá cũng
vẫn gần gũi như ngày nào, đá kê cột dựng nhà, đá bắc kiềng nấu bếp, đá
làm ghế ta ngồi...
Cuộc sống quanh năm suốt đời gần gũi với đá, làm bạn với đá. Ra khỏi nhà,
